i przypisywane tym dwojgu świętym, nie są autentyczne. Po śmierci męża, który umarł w czasie podróży, A. rozdawszy biednym swoje dobra, towarzyszyła św. Chryzogonowi do Akwilei, gdzie, z rozkazu Djoklecjana, posłanym i ściętym został r. 304. W tymże roku i św. Anastazja okrutnie męczoną była w Illirji, gdzie umarła mężnie, wyznając wiarę w Chrystusa. Ciało jej przeniesiono do Rzymu i pogrzebiono w kościele, poświęconym jej imieniowi. Ponieważ męczeństwo św. Anast. przypadło 25 Grud., Papieże zatém w tym dniu odprawiali drugą Mszę świętą, w kościele tej męczenniczki, i teraz jeszcze w uroczystość Bożego Narodzenia, w czasie drugiej Mszy św. czyni się kommemoracja św. Anastazji. Jest jeszcze kilka innych męczenniczek, tegoż samego imienia, zkąd wynikło zamieszanie w historji tej świętej. (Hefele). J.
Anatema, hebr. herem (u nas pospol. wymawiane hairem), Vulg. consecratio lub anathema, 70 ανάθεμα, 1. rodzaj ślubu uroczystego i nieodwołalnego, przez który ofiaruje się Bogu jaki przedmiot, a ztąd i sam przedmiot ślubem takowym poświęcony. Różnica pomiędzy ślubem zwyczajnym (hebr. neder, nedarim) a anatemą (herem), opisana Levit. 27, zasadza się na tém, że w neder przedmiot (zwierzę niezdatne do ofiary, dom, rola) może być odkupiony przez ślubującego, a nawet rola w roku jubileuszowym wraca do pierwszego dziedzicznego właściciela. W herem zaś przedmiot żywy zabija się, inne nieodwołalnie należą do kapłanów i nie mogą być odkupionemi. Lev. 27, 29. 30. i 9—24. Cf. Num. 18, 14. Ezech. 24, 29. Według Lev. 27, 29, przedmiotem tego ślubu mógł być człowiek, lecz czy podlegał zabiciu, o tém prawo Mojż. nie mówi. Nie potrzebowało nawet wspominać, gdyż znanym jest jego wstręt przeciw zabójstwu w czasie pokoju, a jeszcze większy przeciw zabijaniu ludzi na ofiarę. Fakt Jeftego (ob.), Sędz. 11, 30—40, niczego nie dowodzi, bo: 1) Jefte związał się był ślubem zwykłym (nedar), a nie anatemą; 2) ślubował złożyć to, co spotka, na całopalenie Panu, a przecież całopalenia z człowieka nie przyjętoby w przybytku; 3) córka jego płacze nie nad tém, że utraci życie, ale nad dziewictwem swojém, t. j. że musi pozostać dziewicą na całe życie i służyć w świątyni; wreszcie, 4) jej towarzyszki postanowiły nie płakać po niej (jak ma Vulg.), ale (według hebr.) odwiedzać ją corocznie, przez 4 dni, zapewne kolejno, każda po 4 dni w roku. „Et statutum fuit in Israel: A diebus in dies ibunt filiae Israel ad alloquendum filiam Jephthe Gileaditae quatuor diebus in anno.“ Jud. 11, 39. 40, według hebr. tekstu. Prawdopodobniejszém więc jest, że człowiek, anatemą ofiarowany Bogu, stawał się zupełnie własnością świątyni i to na całe życie, jak rola lub t. p. A w tém znaczeniu an. różni się od nazareatu (ob.), którym człowiek ofiarowanie się siebie ograniczał do pewnych umartwień, lub pewnego czasu. To, co powiedzieliśmy, rozumie się o zwykłym stanie rzeczy, o ludziach prywatnych. 2. Inne było anatema na występnych. Pod tym względem herem doskonale odpowiada łaciń. sacer, a greck ἀνάθεμα [1], i uważane winno być za wyrok sprawiedliwo-
- ↑ Albo ἀναθημα, od ἀνα i τιθημι — odłączam (albo od użytku ludzkiego, aby Bogu służyło; albo od Boga, przekazując mocom piekielnym). To samo ma znaczenie sacer, przeznaczony albo na ofiary, albo bogom piekielnym (zbrodniarz, przeklęty). W prawie XII Tablic: sacer esto — wyjęty z pod prawa, którego bezkarnie można zabić. Również podwójne ma znaczenie słowo devovere — poświęcić lub przekląć.
