Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 150.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
140
Aleksandryni. — Aleksy.

ale inni, których przedstawicielem jest Filo, naukę Izraela skazili w jej treści. Zgodnie z perskiemi i platońskiemi pojęciami, Filo uznaje dualizm, tak w stworzeniu i w rządach świata, jak w duszy człowieka (część rozumna i bezrozumna) i w jego osobistości, a nawet w całym rodzaju ludzkim. Rozumna dusza, istniejąca już podług niego jeszcze przed połączeniem z ciałem, stworzoną jest na podobieństwo Boże; w ciele zaś łączy się ona z duszą zmysłową, mającą we krwi swoje siedlisko i przebywa tam, jako w brudném więzieniu. Ludzi dzieli Filo na dwie klassy: na pneumatyków, słuchających duszy rozumnej, oraz na hedoników (od gr. hedone, rozkosz) i sarkików (od sarx — ciało), idących za popędem duszy cielesnej. Wprawdzie, pierwotny stan pierwszego człowieka był lepszym od stanu jego potomstwa, ale tylko o tyle, o ile ciało jego z delikatniejszych cząstek materji się składało; ale grzeszność była wrodzoną człowiekowi i ostatecznym źródłem grzechu jest materja. Ztąd moralne i Bogu miłe życie opierało się na coraz zupełniejszém wyzwalaniu duszy z więzów ciała. Nagrodą miało być widzenie Boga jeszcze w tém życiu, a nareszcie zupełne wycofanie się z nieczystego więzienia cielesnego. Dusze cieleśnie żyjące, po śmierci człowieka, skazane być miały na nowe jeszcze w ciele więzienie (Philonis Opera, ed. Mangey, Lond. 1742 t. 2. f).

Aleksjanie byli pobożném zgromadzeniem, zawiązaném w początku XIV w., w celu pielęgnowania chorych i grzebania umarłych, w czasach, kiedy czarna zaraza pustoszyła Europę. Nazywali się też Cellites, od cella — grób, a aleksjanami od św. Aleksego, swego patrona, który w początkach V w. w Edessie (Syrja) odznaczył się swą dobroczynnością i swojém zaparciem się. Mieszkali w północnych Niemczech i w Niderlandach i mieli wiele podobieństwa z beghardami. Założyciel tego zgromadzenia nazywał się Tibia. Pius II potwierdził to zgromadzenie 3 St. 1459 r., nakazując, aby składali śluby zakonne; dotąd bowiem żyli bez żadnych ślubów zakonnych. Syxtus IV przepisał im regułę św. Augustyna (1472) i dał wiele przywilejów, zatwierdzonych później przez Juljusza II i Urbana VIII. Zgromadzenie to prawie zupełnie zniknęło; garstka z nich znajduje się jeszcze w Akwizgranie, w Kolonji i w Düren. Nazywano ich także Lollhardami, od lollen, co znaczy w języku ludowym śpiewać pieśni żałobne, po cichu nucić, i przez to często bywali mieszani z lollhardami heretykami, to jest wiklefjanami. Około tego samego czasu, powstały aleksjanki albo siostry św. Aleksego, zwane także cellitkami albo siostrami czarnemi, w tym samym założone celu co i Aleksjanie. Znajdują się one jeszcze w Niemczech (w Kolonji i w Düsseldorfie), w Belgii i we Francji. Cfr. P. Carl vom h. Aloys, Kirchl. Statistik, s. 501 Fehr, Mönchgesch. t. 1 s. 413. X. M. G.

Aleksy święty. Najdawniejsze martyrologja żadnej wzmianki nie czynią o tym świętym. Pierwszy dopiero Józef Hymnograf, który um. r. 683, w jednym z hymnów greckich podaje legendę znaną, że Aleksy, syn zacnego rzymianina, poślubiwszy z woli rodziców szlachetnego rodu dziewicę, natychmiast po weselnych godach, przed nocą, opuścił swoją oblubienicę i rodziców, że uciekłszy z Rzymu, wiele lat spędził w obcej ziemi, na służbie przy kościele poświęconym N. Pannie, a następnie wróciwszy do Rzymu, żył jako żebrak w domu ojca i dopiero w chwili śmierci poznanym był od swoich. Później znajduje się taż sama legenda, barwiona rozmaitemi szczegółami, u pisarzy greckich i łacińskich, podług