Aleksandra, przegrał bitwę w pobliżu Joppy. Zwycięzki Jonatan ścigał go i zdobył miasta Azot (Asdod) i Askalon (1 Mach. 10, 67, n.), a Balas, wróciwszy tymczasem z Fenicji do Antjochji, przesłał zwycięzcy w nagrodę złoty naramiennik i podarował mu miasto Ekron z okręgiem (1 Mach. 10, 88, n.). Tymczasem Ptolemeusz Filometor, król egipski, od którego jako od teścia zażądał pomocy Balas, powziął zamiar sam dla siebie zająć państwo syryjskie. Zatém w odpowiedzi na wezwanie, wkroczył do Syrji na czele licznego wojska, zachowując się zresztą względem Jonatana bardzo przyjaźnie i nie okazując żadnych złych zamiarów (1 Mah. 11, 1, n.). Przybywszy jednak do Seleucji, posłał do Demetrjusza propozycję oddania mu swojej córki Kleopatry za żonę, pod pozorem, jakoby Aleksander usiłował był życia go pozbawić. Propozycja została przyjęta i spełniona (1 Mach. 11, 8—12), zaś Aleksander Balas, który tymczasem wyruszył był do Cylicji przeciw Demetrjuszowi, wrócił, wydał bitwę Ptolemeuszowi, ale ją przegrał. Uciekł wtedy do Arabji, do księcia Zabdiela, do którego już poprzednio dzieci swoje wysłał; Zabdiel go zabił i głowę jego posłał Ptolemeuszowi, który także umarł w skutek rany otrzymanej w tej bitwie. Wtedy Demetrjusz został królem syryjskim i nadal sobie przydomek Nikatora. Cf. 1 Mach. Diod. Sic. fragm. 32. Joseph, Ant. 13, 2, 4. Justin. 35. (Welte). W. B.
Aleksander, książe mazowiecki, kardynał, syn księcia Ziemowita mazowieckiego i Aleksandry Olgierdówny, siostry Wł. Jagiełły. Spotykamy się po raz pierwszy z jego imieniem 1414 r. Po śmierci Piotra Wisza, biskupa poznańskiego, przedstawił król kapitule czterech kandydatów do wyboru: pierwszym z nich był siostrzeniec jego Aleksander, książe mazowiecki. Prałaci i kanonicy obrali jednomyślnie Laskarego z Gosławic, dziekana krakowskiego (Długosz, Dzieje, pod 1414 r.). Zawiedziony w swych oczekiwaniach książe, udał się do Niemiec, prawdopodobnie na dwór Ernesta rakuskiego, który niedawno ożenił się z siostrą jego Cymbarką. Dzięki tym stosunkom, otrzymał wkrótce wyższe godności, mianowicie: patrjarchy akwilejskiego i biskupa trydenckiego, z tym bowiem tytułem przybył do Polski po śmierci ojca 1426 r. (Długosz, Dzieje). Kiedy sobór bazylejski ogłosił Papieżem Feliksa V, oświadczył się za nim Aleksander i otrzymał godność kardynała tyt. św. Wawrzyńca in Damaso. W sporach soboru bazylejskiego z Eugenjuszem IV, biskupi i w ogóle wyższe duchowieństwo polskie zachowało się neutralnie, chociaż akademja krakowska oświadczyła się za Felixem V. Owóż obadwaj Papieże słali nuncjuszów do Polski. R. 1442 wyprawił Eugenjusz Juljana Cezariniego, z drugiej strony, prawie jednocześnie, Feliks mianował swym legałem a latere księcia Aleksandra do Polski i do Niemiec. Zdaje się atoli, że r. 1442 Aleksander nie znajdował się jeszcze w Polsce, albowiem w półowie tegoż roku sobór bazylejski mianował Oleśnickiego legatem a latere w królestwie Polskiém na rok jeden (Dzieduszyckiego Zbigniew Oleśnicki 2, 151 i w dokumentach pod l. 6). Prawdopodobnie dopiero na początku 1443 r. przybył Aleksander do Polski. W archiwum kapituły krakowskiej przechowują się dwie bulle soboru bazylejskiego, do Oleśnickiego wydane. W pierwszej, z d. 5 Kwiet. 1443 r. polecano księcia Aleksandra kardynała, jako legata Kościoła powszechnego, w drugiej z 19 t. m. i r. przedłużono nadaną Oleśnickiemu władzę legata a latere w Polsce jeszcze na rok jeden, z wezwaniem, ażeby złożył w ręce kardynała i legata Alexandra przysięgę na wierne piasto-
