wadzonej z cesarzem Fryderykiem Rudobrodym i czterema przeciwko niemu stawianemi antypapieżami, stał się jednym z najsławniejszych Papieży. Niezłomna, żadném niebezpieczeństwem niezachwiana obrona praw Kościoła, zyskała mu podziw współczesnych i potomnych. Zwyciężył, a Fryderyk, który napróżno trzech antypapieży przeciw niemu wystawił, upokorzył się nareszcie i zawarł pokój w Wenecji 1177. Szczegóły w art. Fryderyk I. Obacz także dzieło Hermana Reutera: Alexander III und seine Zeit, Berlin 1845, 1 tom. Niemniej odniósł A. zwycięztwo nad królem angielskim Henrykiem II, który wtedy dopiero otrzymał absolucję od exkommuniki, za udział w zamordowaniu prymasa Tomasza Beketa (ob.), gdy uznał prawa Kościoła. Doży weneckiemu dał przywilej noszenia przed nim, w dni uroczyste szpady obnażonej i dał mu pierścień, jakim on i jego następcy, w dzień Wniebowstąpienia, zaręczali się z Adrjatykiem, na znak panowania nad tém morzem. Za niego odbył się 1179 r. trzeci sobór lateraneński, powszechny. Umarł 30 Sierp. 1181 r. — Aleksander IV, poprzednio Rajnald, czyli Orlando hr. Segni, kanonik w Segni, później kardynał, r. 1254 wybrany, pochodził z tej samej rodziny, co Innocenty III i również pełen był wysokich przymiotów; tém większe jednak stanowi przeciwieństwo z owym swoim krewnym, który stał u szczytu władzy papieskiej. Innocenty zyskał dla Stolicy Apostolskiej powszechną przewagę, Aleksandra zaś przeciwnie, ze wszech stron napadano i prześladowano. Nieszczęśliwa walka z nieprawym potomkiem Hohenstanfów, Manfredem, księciem Tarentu, przywłaszczającym sobie Sycylję, ciągnęła się przez cały czas jego pontyfikatu, i była powodom licznych spustoszeń i łupieztw państwa papieskiego, szczególnie przez saraceńskich żołdaków Manfreda. W samej Sycylji, pod panowaniem niewiernego i nieprzyjacielskiego Kościołowi Manfreda, znaczenie Papieża upadło, tak, iż niewiele kto już zwracał uwagę na jego rozkazy i klątwy. Tak samo było i w innych krajach włoskich, gdzie we wszystkich miastach, nawet w samym Rzymie, zacięta wybuchła walka między gwelfami i gibellinami. Aleksander sam musiał uciekać z Rzymu do Witerbo, a rodzinne swoje miasto Anagni tylko prośbą ocalił przed zniszczeniem, grożącém mu ze strony zbuntowanych Rzymian. I w Niemczech wtedy, po śmierci Fryderyka II (1250 r.), wielkie panowało zamieszanie. Ani Wilhelm hollenderski, ani Ryszard z Kornwalji, ani Alfons kastylski nie mogli bezspornie utrzymać korony, i nastąpiło nieszczęśliwe bezkrólewie. W takich czasach najszlachetniejsze usiłowania Papieża, dążące ku poprawie obyczajów duchowieństwa, pozostawały bezowocne. Nakoniec, r. 1261 Aleksander życie zakończył pełne trosk. — Aleksander V, poprzednio Piotr Philargi nazwany, urodził się na greckiej wyspie Kandji, z bardzo ubogich rodziców; nie znał ani rodziców, ani żadnego krewnego, tak wcześnie zupełnym został sierotą. Żebrzącym, zajął się pewien Włoch, franciszkanin, na Kandji przebywający, nauczył go po łacinie i umieścił w tamecznym klasztorze franciszkanów. Spostrzegłszy talent, dobroczyńca ów wziął go z sobą do Włoch, gdzie młodzieniec pobierał nauki przez czas jakiś, a potém udał się do Oxfordu. Tam oddawał się studjom przez lat wiele, potém w Paryżu, gdzie wkrótce został najznakomitszym nauczycielem filozofji i teologji. Według opowiadania Platiny (De vitis Pont. in vita Alex. V), napisał bardzo cenioną książkę o sentencjach Lombarda, a także zyskał wielki rozgłos, jako mówca i kaznodzieja. Z tego powodu Jan Galeazzo Visconti, książe medjolański, powołał go do siebie, często jego radą się
