flanckich (1200): krajowcy, po słabych próbach oporu, poddali się przemagającej sile i przyjęli chrześcjaństwo. Zaraz potém założono Rygę i kilka klasztorów, a celem skutecznej obrony zdobytego kraju i utrzymania go w posłuszeństwie, ustanowinno w 1202 zakon kawalerów mieczowych (fratres militiae Christi, Schwertorden), tak nazwany od czerwonego miecza, wyszytego na płaszczach rycerzy zakonników. Albert, nadawszy zakonowi prawo pobierania trzeciej części dochodów kościelnych, ściągnął doń nowych przybyszów z Niemiec. Za jego staraniem, zatwierdził ustawę zakonu Papież Innocenty III, który nawet kazał ogłosić w całém arcybiskupstwie bremeńskiém, iż ci z duchownych, którzy pielgrzymkę do ziemi św. ślubowali, mogą celem głoszenia słowa Bożego iść do Inflant; świeckim zaś, którzyby w skutek ubóstwa lub słabości zdrowia nie mogli ruszyć na daleki wschód, w zamian za to pozwalał udać się na wyprawę do Inflant, dla walczenia przeciwko tamtejszym poganom. Tym sposobem wzmogła się wielce potęga zakonu; w zdobytych ziemiach zaczął się tworzyć nowy porządek rzeczy, a chrześcjaństwo rozszerzać się mogło między sąsiedniemi poganami. Usiłowania krajowców, czynione przy pomocy Estów, Kurlandczyków i Żmudzi, rozbijały się odtąd o żelazną wytrwałość kawalerów mieczowych. Zakon stopniowo, ciągle rozszerzał swoje posiadłości, w skutek czego później wynikły nieporozumienia między duchowieństwem i świeckimi, między kawalerami mieczowymi i biskupem Rygi. (Fritz z Tybingi). J. N.
Albert, ksiądz, kanclerz dobrzyński (kanclerstwo było wówczas jeszcze pamiątką dawniejszej udzielności księstw). Był jednym z delegatów Kazimierza W., w jego sprawie z krzyżakami 1339 r., a r. 1352 posłem do Klemensa VI Pap., rezydującego w Avenjonie, pozyskał dla króla rozgrzeszenie za śmierć Baryczki, tudzież pozwolenie pobierania przez lat cztery dziesiątego grosza z dóbr duchownych. Przeciwko staraniom Teodoryka Czecha, posła cesarskiego, utrzymał biskupstwo wrocławskie przy Gnieznie. Zabiegi o przyłączenie tego biskupstwa do Pragi nie udały się. Za to też po śmierci Przecława, ostatniego z polaków wrocławskiego biskupa, gdy Teodoryk został biskupem (1376), Albert utracił swoją dziekanję katedralną we Wrocławiu, jaką otrzymał za swoje, względem tej djecezji zasługi.
Albert, z domu Brandenburskiego, od 1513 arcyb. magdeburgski, i bp halbersztadzki; a od 1514 zarazem arcyb. i elektor moguncki. On to mianował Tetzela komissarzem odpustowym. Obyczaje młodego elektora były podejrzane, i dla tego Luter i jego przyjaciele spodziewali się go przeciągnąć na stronę reformacji, proponowali mu tedy, aby równie jak jego krewny, dawny mistrz krzyżacki, ożenił się i arcybiskupstwo zamienił na księstwo dziedziczne (1525). Ale po niejakiém wachaniu, książe odrzucił propozycje, zrozumiał swój obowiązek, zmienił życie, pozostał wiernym Kościołowi i wystąpił nawet energicznie pko nowemu ruchowi, jakkolwiek ustrzedz od niego nie mógł Magdeburga i Halli. Um. 1545 w Aszafenburgu. Pierwszy, z pomiędzy książąt niemieckich, przyjął on nowy zakon jezuitów do Moguncji. Cf. Serrarii, Hist. Mogunt.
Albert II, ośmnasty arcyb. Magdeburga, objął stolicę 1205, mianowany kardynałem przez Papieża Innocentego III, był gorliwym stronnikiem Hohenstaufów i bezskutecznie usiłował pogodzić ich z Papieżem. On także rozpoczął budowę pięknej, dziś jeszcze stojącej katedry w Ma-
