wać afrykańskiemi; jednak zazwyczaj afrykańskiemi soborami nazywają sobory odbywane w Kartaginie, jako metropolji Afayki órokonsularnej: ale i ten porządek nie jest ściśle przestrzegany; gdyż uczeni nieraz robią różnicę pomiędzy soborami afrykańskiemi a kartagińskiemi. Pomijamy tu sobory w Thusdrum, Suffetula, Makriana, Septinumika i t. p., o których nic prawie nie wiemy; również sobory milewitańskie, byzaceńskie i maurytańskie, a idąc za najznakomitszemi zbiorami synodów, wymieniamy tu te tylko sobory, które tam pomieszczone są pod nazwą afr. lub kartag. Spory donatystowskie, herezja pelagjańska i różne dyscyplinarne i prawne kwestje były przedmiotem obrad tych soborów. Pierwszy kładą między r. 206—212: ale z dekretów jego nic nie pozostało. Na Synodzie kartagińskim 251 r. Św. Cyprjan wyklął Felicyssyma. Roku 252 zebrało się tamże 60 biskupów w sprawie de lapsis. (ob. Lapsi). Dalej idą 3 sobory afryk. w kwestji chrztu przez heretyków udzielonego, odbyte w Kartag. 1-y r. 255, 2-gi i 3-ci 256 r., a według innych 255—258; — w sporze donatystów r. 313; — syn. kartag. r. 345—348; dwa kartag. r. 386—390, i powszechny całej Afryki, w Hipponie 393 r. Odtąd rozpoczyna się serja 16-tu soborów zwanych kartagińskiemi: I, r. 394.; II i III 397; IV, 398; V, 401 w czerwcu, (według innych, w czerwcu 398); VI, także 401 we wrześ.; VII, r. 402 w Milewie; VIII, 403; IX, 404; X, 405; XI, 407; XII, i XIII, 408; XIV, 409; XV, 410; XVI, 418. Kanony ich są w Codex canon. eccl. afr. Między 2-a ostatniemi wypadają jeszcze: afryk. (w Kartaginie): r. 4l6; numidyj. w Milewie t. r., i kartag. 417. Po kartag. 16, odbył się synod afryk. r. 419 w Telepcie (217 biskupów) później kilka w Kartaginie r. 421, 424, 535 i 646.
Aftartodoceci. Monofizyci, jak każda zresztą inna sekta, rozpadli się niebawem na inne sekty, pomiędzy któremi w VI w. główniejsze były: sewerjanów i juljanistów. Monofizycki patrjarcha Antjochji Sewer i Juljan bis. Halikarnasu, chroniąc się w Aleksandrji, za czasów cesarza Justyna, nie mogli pomiędzy sobą zgodzić się w odpowiedzi na zadane im r. 519 przez jednego z mnichów pytanie: „czy ciało Chrystusa ulegało zepsuciu, czy nie?“ Sewer obstawał za tém, że ulegało zepsuciu i ztąd sewerjanie nazywali się też po grecku phthartolatrai t. j. corrupticolae, czciciele tego co ulegało zepsuciu. Juljan zaś był przekonany, że tym sposobem stanowi się różnicę pomiędzy ciałem a Słowem Bożém, pomiędzy człowiekiem Jezusem a boskim Chrystusem i dwie w nim przyznają się natury, dla tego oświadczył się za zdaniem przeciwném Sewerowi; zkąd pochodzi ich nazwa aftardocetów czyli fantazjastów, t. j. uznających ciało nieulegające zepsuciu i tylko pozorne. Po śmierci monofizyckiego patrjarchy aleksandryjskiego, który przechylał się na stronę Sewera, każda partja wybrała sobie biskupa: sewerjanie Teodozjusza, juljaniści Gajana; ztąd znowu tamci teodozjanami, ci gajanami zwani. Spór ten z Egiptu przeszedł do Syrji, Małej Azji, Konsćantynopola i Persji. Aftartodocetów poparł Xenajas, czyli Filoxenus, najznakomitszy nauczyciel monofizytów, który stanął po stronie Juljana, twierdząc, że Chrystus właściwie nie ulegał ani cierpieniom, ani innym właściwościom ciała. Cesarz Justynjan 563 r. wydał też edykt na rzecz aftardocetów, skazujący każdego przeciwnika tej doktryny na wygnanie. Patrjarcha konstant. Eutychjusz i inni biskupi zostali wygnani, a wielu jeszcze podobny los czekał, lecz 565 um. Justynjan, a następca jego Justyn II odwołał edykt prześladowczy. (Fritz).
Agabus, Prorok, żył za czasów Apostołów. (Dz. Ap. 11, 28. 21, 10). Miał być założycielem pierwszego kościoła na cześć Marji P., na górze Karmelu, r.
