alkierze. Kras. Podst. 2, 139. Jeśli uprzedzi rywala, to go zamkniemy w Jéymościnym alkierzyku. Tea. 24, 126. Cztr. -- W Łac. Srz. arcona; Boh. arkyř, wikyř; Sło. arkyř, wysadka, pawlacka; Sor. 1. wuwark, podtwark; Karn. ajhker, afker, ahker, ahkerzhek, nahishje; Croa. nahisje; Bos. strasgjak, cjardak; Ross. чердакъ, чардакъ, чердачекъ.
ALKOWA, ALKOBA, y. ż. ALKOWKA zdr. i. z Franc. alcove; Hiszp. alcoba; Arab. elkauf, elcohat = przegroda, odgroda, oddział w izbie na łóżko, die Alkove. Wielkie łożko w alkowie sypialnego pokoiu. Tea. 20, b. 49.
ALKOHOL. u. m. spirytus czyli wyskok winny naytęższy, ciecza biała przeźroczysta, bardzo lekka, ulatuiąca i zapalna. N. Pam. 6, 306. Alcohol, der reinste und stärkste Weingeist.
ALARM ob. Larmo, Trwoga.
ALLARMOWAC ob. trwożyć, niepokoić.
ALLEGORYA, yi. ż. z Greck. od wyrazu ἀλλο i ἀγορεα mówię inaczey czyli co innego, to iest nie to co właściwie wyrazy oznaczaią: przenośne wystawienie lub wysłowienie całego rzeczy ciągu. Przyb. nazywa allegoryą: przyobrażenie albo przenośnia w myślach. Szt. Pis. 12. die Allegorie, Gleichnißrede. Słow. predmenowatelka, Inowka, Inotagitelka; Kośc. аллигорїа, инорѣчїе, иносказанїе; Ross. иновѣщанїе, притча. n. p. Sen na iawie Orzechowskiego, iest allegoryą opłakanego stanu Rzpltéy.-- Mowić pod allegoryą: allegorycznie, figurycznie, przez podobieństwa, allegorisch, in Bildern sprechen. Pod allegoryą o tym mówił. Boh. Kom. 4, 105. Mowiący pod allegoryą: Ross. приточникъ, ein Glechnißredner. ALLEGORYCZNOSC, i. z. wystawianie w podobieństwach figuryczność, die Figürlichkeit, das allegorische Wesen; Ross. иносказательностъ. ALLEGORYCZNY, a, e. przm. ALLEGORNCZNIE przsł. przenośny. podobieństwem oznaczony, figuryczny, allegorisch; Kość. i Ross. иносказательный, знаменательный, приточный. Allegoryczny wykład baiek Ezopowych. Zab. 6, 366. Niektórzy twierdzili, iż Homera dzieła allegoryczne są.
ALLELUJA ob. Halleluia.
ALLODYALNY, a, e przm. dziedziczny. Dobra allodyalne, dla różnicy od lennych. Czac. Rękp. Allodial-, erblich. Allodyalne dobro, Karn podànk.
ALLUZYA, yi. ż. oznaczenie czegoś nieznaczne. Kras. Zb. przyrznienie Mącz. zmierzanie, przymówka, zakrawanie na co, tyk, przytyk, przygrawka, die Allusion, Anspielung, das Hinzielen. n. p. wyszydzać kogo nie w brew, lecz alluzyą. ALLUDOWAC, ał, anie. cz. niedk. biernie nieużywane, na co lub na kogo - przymawiać, namykać, dotykać, zakrawać na co, zmierzać, Mącz. auf etwas anspielen, etwas verblümt berühren. Boh. na něco naražat; Ross. намекать, намекнуть.
*ALMANACH, u. m. Kalendarz, a osobliwie taki, w którym nie tylko zaćmienie, bieg ciał niebieskich, ale też aspekta planet czyli uwagi astrologiczne są umieszczone, es bedeutete einen Kalender, worin besonders die Aspekten der Himmelszeichen sich befinden. n. p. nie chcieli astrologii inszey albo almanachowych aspektów. Oczk. prz. 24. W gorączce zbytniéy, w kolice, niepatrząc w almanach, do krwie idziem. t. t. 25. t. i. nie zważaiać, czyli w almanachu dobry lub zły iest aspekt na puszczanie krwie.
*ALMARYA, *Olmarya, yi. ż. ALMARKA, i. ż. zdrbn. mieysce na schowanie, szafa, skrzynia, der Schrank. Cz. almara, armara, almarka, armarka; Słow. almaria; Dalm. ormar; Węg. aláriom, armarium; Kroac. i Bośn. ormàr, ormiaricz; Slaw. ormar, omar; Karn. olmârà, omâra; Vind. ormar, omara, vomar, vomarizh; Łac. srzed. armarium, armaria, almaria; Franc. l’armoire; Hiszp. almario; Hol. armaris, ammaris, almaris. n. p. Kleynoty w cudownych almaryach rozłożone, Star. Dw. 27. Pism swiętych almarya. 1. Leop. list S. Hier. 4 (schowanie 3. Leop.). Kramniki maiace w około olmarye w sobie. Star. Dw. 12. Siedzą sobie kącie iako olmarye. Petr. Et. 77. (por. iak milosierdzie w murku).
*ALMOMOR, u żydów, stół przed ołtarzem, gdzie psalmy i himny spiewaią. Sk. Zyw. 1, 169. der Psalmentisch.
*ALMUZYA, yi. ż. kożuszek czyli futro popielicowe z kapturem. Krom. 631. Ein Billichpelz mit einer Kapuze.
ALOE niodm. n. ALOES, u. m. ALONA, y. ż. roślina od kilku gatunków, naypospolitszy aloes przeszyty, aloe persoliata. Kluk Dykc. ALoe. Hebr. אחלים Cz. aloe; Sor. 1. alohe; Ross. алои, сабуръ; Karn. lezijan; Kro. netreszk morszki. n. p. Aloe, drzewko Jndyiskie, agallochium. rayskie drzewo. Boter. 174. Urzęd. 317. Aloeholz, Paradiesholz. Myrrą, aloe i kassyą wszystkie azaty twoie pachną. Bibl. Gd. Ps. 45, 9. Aloes teraz pospolicie czarną heleną zowią. Budn. Porv. 7, 7. 2) Aloe, Alona, sok gęsty iak żywica, Aloesaft. Urzęd. 317. Kluk. Dykc. 1, 24. Kto często pożywa aloe, to iest alony, soku iednego ziela zamorskiego, które zowią témże imieniem, zachowuie zdrowie. Sien. 191. Miłość między bracią podobna iest do aloesu, który raz tylko w sto lat kwitnie. Zab. 5, 123. ALOESOWY, a, e. przm. z aloesu, lub iego się tyczący. Aloe- n. p. Krople aloesowe. Urzęd. Sień. - Kośc. алоиныи; Ross. сабурныи, сабуровыи.
ALPHA, ALFA ob, Alfabet, oc. A.
ALPY, y. Gen. Alp lub Alpów, tylko w l. mn. właściwie góry oddzielaiące Włochy od Niemiec i Francyi. Dykc. G. Wyrw. G. die Alpen, das Alpengebürge. 2) przenośnie wszelkie góry wysokie, Kroa. i Karn. planina. -- Alpes Sanocenses Poloniam ab Hungaria disterminant. Długosz. Kray nasz od Krępaku i Wegierskich Alpów wszerz aż w mroźne się rozciągnął tryony. Psalmod. 23. (por. Tatry). Szli przez wielie Alp ognistych, przez skały, wiszary. Przyb. Milt. 56. ALPEYCZYK, a. m. mieszkaniec Alp, ein Alpenbewohner; Karn. planinz. ALPEYSKI, a, ie. przm. Alpisch, Alpen- Karn. planinske.
ALSACYA, ALZACYA, yi. ż. prowincya Francuzka nadreńska, Stolica iéy Strasburg. Wyw. G. 304. Elsaß. ALSACKI. ALZACKI, ALSACYISKI, *OLSACKI, a, ie. przm. Elsaßisch. Ziemia Alsacyiska. Gwag. 444. Olsackie Xiążęta. Papr. Prz. A. 3. ALSACZYK, a. m. z Alsacyi rodowity, ein Elsaßer. –– w rodz. ż. ALSACZANKA, i. die Elsaßerinn.
*ALSIEKIECZA, y. ż. gatunek sukna, eine Art Tuch. Cło od welenów Gdańskich, Alsiekieczy. –– Vol. L. 4, 353.
ALSZBANT, ALCBANT, ALDZBANT, HALCBANT, HALZBANT, u. m. – zdr. ALSZBANCIK, HALSBANCIK, a. HALSBANICZEK, czka. m. z Niem. das Halsband – część ubioru do przyozdobienia szyi służąca. Słow. halže; Sor. 1. schiyně recžazk, schiyně wohwěschk; Wind. halspand, ogerlin, ogerlenizh, ovratnjak, nagerliza; Kroa. ogerlińa, goler, nagerline; Karn. nagerlina; Rag. ogarljaj; Dal, ovraticza; Ross. ожерелье, ожерельице, ошеиникъ, складенъ, обнизъ; Eccl. очепїе, убрусъ, монисто. n. p.
