ABREWIACYA, yi. f. Bosn. kratcina, Ross. сокращенность, словотитла, Eccl. скорописъ, skrócenie, pismo prędkie z tytlami, skoropis, die Abkürzung, Verkürzung, Abbreviatur. Znayduią się w pismach polskich skrócenia czyli abrewiacye, tak przez opuszczenie głosek, iako przez zamianę ich na figury. Kopcz. Gr. 1. 29.
ABROGACYA, yi. f. prawny obrządek, przez który prawo dawnieysze moc swoię traci. Kras. Zb. 1. 15. zniesienie prawa, uchylenie, odwołanie, cofnienie, die Abrogation, Aufhebung eines Gesetzes. cf. Derogacya.
ABRYSS, u. m. Vind. sariss, nariss, dolobrass, poduba, posnamik, sazierklanje; Carn. posnetje; Boh. náwržek, náwrž, náwrženi; Ross. чертежъ, умоначертанїе, переченъ; Ger. der Abriß, der Riß. Abrys, planu w myśli ułożonego na papierze odznaczenie. Kluk. Rośl. 1. 38. Krótki czego abrys. N. Pam. 15. 384. Abrys miłości. Pot. Jow. 158. To widzę mądrych przeznaczenie, w głowie mieć szczęścia abryss, a puste kieszenie. Teat. 43, 303. Drozd. (cf. Wzór, wyobrażenie, wyrażenie, obraz, rysunek, odrysować).
ABSOLUCYA, yi. f. rozgrzeszenie, które wyznaiącemu grzechy, kapłan daie. Kras. Zb. 1, 15. die Absolution, Sündenvergebung. §. latius, wszelkie odpuszczenie, uwolnienie, Freysprechung, Befreyung.
ABSOLUT, a. m. samodzierca, nieokreślony, despota, ein unbeschränkter Herrscher. Kędy tron absolutom moc straszliwą daie, Te kraie są naysłabsze, bo w nich Król bierze, ruynuie sam wszystko, gdy sam ieden państwo obeymuie. Jabł. Tel. 175. - tr. Absolut w mowie, dyskurs drugich gasi, Albo z dysgustem ckliwym, minę kwasi. Min. Ryt. 3, 335. ein Rechthaber, Haberecht. ABSOLUTNOSC, ści, f. nieokreśloność władzy, samodzierstwo, Unbeschränktheit, Willkührlichkeit. ABSOLUTNY, a, e. adj. ABSOLUTNIE. adv. nieokreślenie, nieograniczenie władnący. Muszą się kiedy skończyć te absolutne rządy. Teat. 6 b. 33. Nasz rozum złączony z wiarą, nie tak absolutnie prowadzić nas powinien. Zab. 8, 273. willkührlich.
ABSZACH, u. m. termin gry w szachy, im Schachspiele, das Schachbieten, Schach. Pop ci może dadź abszach, to też nie pół rzeczy, Trzeba się w tenczas dobrze mieć na pieczy. J. Koch. Sz. 94. §. fig. tr. stawić komu abszach, stawić mu się, odkazać mu się, einemdie Spitze bieten. Stefan Kosaków w ryzę i lepszy rząd wprawil, Żeby także z téy strony Turzczynowi stawił Abszach w oczy. Tward. W. D. 4.
ABSZYT, u. m. Sorab. inf. Hobscheid, Ross. абшитъ, увольненїе, отставка, отпускъ; Eccl. отпустъ, Vind. Slowa, slovodanje, posloulenje, doldatje, spushenje, odspushenje - Pol. odprawa ze służby, a zwłaszcza woyskowéy, der Abschied, die Verabschiedung. Kazał wygotować abszyt żołnierzom, dotrzymuiącym czasu służby swoiéy. Teat. 49. b. 1. Po téy obeldze domagał się półkownik abszytu, który mu téż był dany. Zab. 13, 82. Abszyt wziąć. Chrośc. Fars. 485. (Vind. slovojemati, slovovseti). Abszyt dawać = ABSZYTOWAC kogo, ował, uie. Act. imperf. (Vind. slovodati, posloviti, prostupustiti, prezhupustiti; Ross. отставлять, отрѣшать), ze służby odprawiać, verabschieden, den Abschied geben. Abszytowany, Ross. отставный, служивый. Abszytować się, recipr. nie czekaiąc, sam się abszytował, żartem t. i. uciekł im Scherze: hat sich selbst verabschiedet, ist weggelaufen. ABSZYTOWY, a, e, od abszytu, Abschieds. Ross. отпускный.
ABUCHT, a. m. Kontuz, salsesan, mortadella. Włod. gestampftes Fleisch. Jednako Xiążę abuchty surowe, ieden chleb iadał z drugiemi. Tward. Wł. 192.
ABY Conj. Boh. aby, Sorab. inf. abü, Slovac. abi, Ross. дабы, Croat. dabi, da; Vind. de (cf. Da) I. = ażeby, żeby, by, iżby, daß, damit. Napomniałem go, aby reszty maiątku oszczędzał. L. - Cum negat. aby nie, Lat. ne, daß nicht, damit nicht. Pisałem mu, aby nie przyiechał. Tr. § aby nie, bodayby nie. Aby tego panu nie oznaymił (scil = obawiam się, strzeż się) daß er es nicht etwa anzeige. I. = aby, by też tylko, choć tylko, byle, przynaymniéy, wenigstens, wenn auch nur. Mieycie ieszcze cierpliwość aby do roku. Biel. 349. Przestań mię aby trochę męczyć. Sk. Zyw. 2, 109. Zabaw się, aby przez godzinę. Zab. 14, 121. Aby raz spoyrzyi na mnie, aby raz rzuć słodkie weyrzenie na wiernego kochanka. Teat. 50 c. 137. Dzięki opatrzności, że aby przecię teraz potrafimy zachować powagę naszę. Kołł. li. 1, 22. Aby ogonek położyć, liszka prosi. Cn. Ad. 4. [Didonis byrsa]. Chciéy iuż aby raz skończyć interes. Teat. 15, 69. (przecię kiedy, doch endlich einmal).
ABYSS, ABIS, u. m. (z Greck. ἄβυσσος) mieysce bezdenne, bezdno, bezgruncie, otchłań, przetchliny, przepaść, der Abgrund. Niech ćma ta nie zaraża powietrza, niech bieży do swych abissów, do swoich otchłani. P. Koch. J. 7. 239. I do abyssu prędko polecieli nieprzyiaciele wieczni ludzkiéy duszy. ib. 243.
ABZAS, ABCAS, OBCAS, u. m. z Niem: podkładka, napiętek, knaflak u trzewików, botów, der Absatz an Schuhen, Stiefeln. Sorab. inf. obsez, hobsez; Carn. obsèz; Vind. nastavik; Boh. Sspaljčěk, Kramssljk; Ross. каблукъ, коблукъ, каблучекъ [cf. kabłąk]. ABZASNIK, a. m. 1. ten co abcasy robi, der Absatzmacher; Ross. каблушникъ. ABZASOWY, OBCASOWY a, e, od abcasu, Absatz = - Russ. каблучный.
ACH! interj. Eccl. агъ! ахъ! Ross. ай! ухъ! охъ! Graec. αἲ! ἂ!, οἲ! Lat. ah! aha! Hebr. אחה, אח, Pers. ah, Germ. ach! ah! 1., wyraz zadziwienia, Ausdruck der Verwunderung. Zawołał z podziwieniem: ach Mości Panowie, iuż też to nadto! Zab. 3, 145. 2. Przlęknienia, des Schreckens. Zlęknie się która Jéymość, aż exklamacya iéy: ach! gwałtu! Mon. 74, 362. 3., radości, der Freude. Mego kochanego Dobrodzieia witam, ach iak mi się masz? Zab. 13, 295 4. Ządania, des Verlangens. Ach gdyby się owe czasy wróciły! L. 5., westchnienie żałosne, der Betrübniß. Slavon. ah, jao! Vind. ah! jomene, aube! Croat. ah, jaj! Slovac. ach, auweh! Sorab. sup. yaw! owya! Eccl. оле! Ger. ach! o wehe! biada! niestety! Płakał nad iego grobem: ach! ach! móy bracie. 1. Leop. 3, Reg. 13, 30. Ach! iak całe życie zgoła iest obrazem nędzy człeka. Zab. 15, 136. Ach! co czynisz słe dziecię, oyca opuściłeś! Groch. W. 16. Ach! ach! obacz się Polaku po szkodzie! Groch. Tr. A. 3. - Cum dativo - biada! wehe! Ach dniowi temu, niestetyż ziemi téy! Smot. Lam, 19. Ach nam! zgrzeszyliśmy. Sk Zyw. 1, 153. Ach mnie
