Dokładniéyszy od niego iest: „Lexicon Latinum interpretatione Illyrica, Germanica et Hungarica, - ab Andr. Jambressich S. J. Zagoriensi. Zagrab 1742. 4.” Oprócz słów Kroatskich, z szacowanego dzieła tego, wybrałem też i słowa Węgierskie, związek z Słowiańszczyzną maiące. - Grammatyki zaś Kroatskiéy używałem, któréy tytuł: „Kroatische Sprachlehre, von Franz Kornig, Lehrer Agram. Agram 1795. 8.”
Dalm., Dl., Dalmacki dyalekt w Dalmacyi; znayduie się zamknięty w dziełach następuiących: „Dictionarium quinque nobilissimarum Europae linguarum, Lat. Ital. Germ. Dalmaticae et Hung. Venet. 1595. 4.” „Dictionarium septem diuersarum linguarum, videlicet Lat., Ital., Dalmat., Boh., Pol., Ger. et Hung. - studio Petr. Lodereker. Prag. 1605. 4.” Nayszacowniéysze, bo nayobfitsze a razem naygruntowniéysze moiém zdaniem iest : „Joann. Bellosztenëcz D. Pauli Pr. Eremitae, Gazophylacium, a. Latino - IIlyricorum onomatum Aerarium., Zagrabiae 1740. 4.” Prawdziwy skarbiec ten oprócz słow Kroatskich, zawiera Dalmackie, Slawońskie, Turecko-Slawońskie i pomorskie, to iest, na brzegu morza Adryatyckiego używane, ściśle wszędzie różnice ich wytykaiąc.
Rag., Rg., Raguzański dyalekt, cieniowanie Dalmackiego i Bośnieńskiego; źrzódłem iego dzieło następuiące: „Dizionasio Italiano-Latino-Illirico, - opera del P. Ardelio della Bella S. J. in Venezia 1728. Fol. min.” - Z przedmowy przytaczam własne autora słowa: „Il diletto, di cui mi servo si é il Bosnese e l’ Raguseo; gli autori che cito, sono Ragusei e Dalmati.” Zbliża się zatem bardzo do Micali i Bellosztenëca.
Rs., Ross., Rossyyski ięzyk, lub iak ia go tu uważam, dyalekt Rossyyski, zebrałem z następuiących słowników:
- Россїской Лексиконъ изданный Яковом Родде, Deutsch-Russisches Wörterbuch von Jacob Rodde. Riga 1784. 8.
Daleko zaś dokładniéyszy iest:
- Словаръ Немецко-Россїйсуїй и Россїйско-Нѣмецкїй, старанїемъ Юганна Гейма, въ Ригѣ 1795-18o0. 8. 4 Voll.
Jeszcze dokładniéyszy iest tegoż J. P. Heyma dzieło pod tytułem:
- Новый Россїйско-Француско-Нѣмецкїй Словарь. Москва 1800-1802. 4. 3 Voll.
Naywiększą zaś ma powagę:
- Словарь Академїй Россїйской, Słownik Akademii Rossyyskiéy. w Petersb. 1789. 4. 6 Voll.
Sla., Slav., Slawoński dyalekt w Slawonii; wiele wyrazów zawiera wyżéy opisane dzieło Bellosztenecza; nad to użyłem do tego dyalektu Grammatyki pod tytułem:
- „Nova Slavonska i Nimacska Grammatika, von Mathias Ant. Relkovich K. K. Obertlieutn. bey d. Slavon. Infanterieregimente. Wien 1789. 8.
Slo., Slov., Słowacki dyalekt, używany w Węgrzech, w okolicach Przezburga i t. d. Uczynić tu zastanowienie muszę nad tą okolicznością, iż Słowacy Protestanci, ile z Czech pochodzący, bardzo się do Czeszczyzny przybliżaią, tak daleko, że za cechę dobrego pisania swoim ięzykiem, maią trzymanie się przepisow i prawideł ięzyka Czeskiego; Katolicy zaś przeciwnie. Osobliwie od czasu Cesarza Jozesa powstała bardzo gorliwa o odosobnienie swego dyalektu od Czeskiego partya Katolicko-Słowacka, z któréy pismami swemu naywięcéy słynie Bernolak. Korrzystałem z następuiących iego dzieł :
- „Dissertatio philologico - critica de literis Slavorum, - cum linguae Slavonicae per Hungariam usitatae orthographia. Posonii 1787. 8.” :„Etymologia votum Slavicarum, - ab Ant. Bernolak. Tyrnav. 1791. 8.”
- „Grammatica Slavica, auctore Ant. Bernolak. Poson, 1790. 8.”
Z dawniéyszych zaś, a to Protestantskich dzieł, użyłem:
- „Christ. Cellarii liber memorialis, interpretatione Hungarica et Bohemica completatus a Mathia Bello. Leutschoviae 1735. 8.” Chociaż na tytule iest Bohemica, atoli nawet miéysce wydania skazuie, że tu czystéy Czeszczyzny szukać nie potrzeba; i za zdaniem Czechów, doskonale znaiących swóy ięzyk, liczę tu dzieło do ięzyka Słowackiego.
Sor., Sr. 1. et 2. Sorabica Superior et Inferior; w Luzacyi, znaczna różnica zachodzi między mową Sorabską wyższego Xięstwa, a tą, ktoréy w niższym używaią. Piérwszą czerpałem z ksiąg następuiących:
- „Dicascalia seu Orthographia Vandalica, d. i. Wendische Schreib- und Leselehre, auf das Budissnische Idioma gerichtet, durch Zachariam Bierling. Budissin 1689. 8.”
- „Wendische Grammatica, nach dem Budissinischen Dialec; von Georgio Mathaei. Budissin 1721. 8.”
- „Principia linguae Wendicae, quam aliqui Vandalicam vocant. Pragae 1679. 8. (autor Jacobus Ticinus. S.J.).”
- „Vocabularium Latino- Serbicum, to yo Waczenskich swowow na Serbsku řetż pżewożeno, wot M. Yuriya Haużtena Swotlika, Kapitula m Budeschine Geniora. w Budesch 1721. 8.”
- „M. Abrah. Frencel de originibus linguae Sorabicae. Budissin. 1693. 4. tudzież Frencel in Scriptoribus rerum Sorabicarum.”
Na dyałekt niższéy Luzacy dostarczało mi materyałów dzieło następuiące:
- „Niederlausitzische Wendische Grammatica, von M. Johann Gottlieb Hauptmann. Lübben 1761. 8.” Dzieło to, zawiera oprócz postrzeżeń grammatycznych, dosyć dostateczny zbiór słów w téy krainie używanych.
