Opisaliśmy lub wyliczyliśmy 30 postaci kobiecych i wiemy, że spis nie jest jeszcze zupełny. Są w utworach Słowackiego urywki, które przy bliższéj i szczegółowszéj rozwadze mogłyby się stać jakąś małą ale świetną cząstką ogólnéj całości. Słowacki był płodnym; kreacye jego atoli mają w sobie pewną monotonią. Ogólnie biorąc, jest on poetą fantastycznéj strony w naturze kobiecéj. Tę cechę wspólną z różnemi odcieniami: smutku, melancholii, zbrodni, sentymentalizmu, chorobliwości, obłąkania — noszą na sobie: Kseni, Eloe, Aldona, Rogneda, Marya, Laura, Anna, Beatryks, Balla dyna, Alina, Lilla Weneda, obie Amelie, obie Salomeje, Judyta, Idalia, Dafnicka Sybilla, Księżniczka, Pycha, wreszcie Goplana. W szczegółach są to natury różne; zarówno w stopniu natężenia namiętności, jak i w sto pniu szlachetności lub nikczemności dopełnianych przez nie czynów; — w zasadzie, w sposobie przejawiania się, w tle ogólném są jedne i te same. Najważniejszym czynnikiem w ich duszy, skłaniającym do czynów, barwiącym uczucia, nasuwającym myśli, jest fantazya; w niéj się one kąpią jak świetlane rusałki lub w płomieniach goreją jak eumenidy. W niektórych wydostają się na wierzch jeszcze inne czynniki i te właśnie starałem się scharakteryzować przy rozbiorze pojedyńczych postaci. Skutkiem takiéj organizacyi wewnętrznéj w uczuciach ich panuje rozstrój, smutek, boleść albo namiętna żądza czegobądź: władzy, miłości, zadawania męczarni i t. p.; rozłamane na kawałki, nigdy harmonii w sobie znaleść nie mogą i giną nieszczęśliwe lub się niszczą powolném cierpieniem. Panując w krainie duchów, z rzeczywistością nie mogą sobie dać rady: ulegają jéj nieubłaganym pra-
