Strona:PL Jan Chryzostom Pasek-Pamiętniki (1929) 044.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

tylko Czarnieckiego dywizyą, a dwa tysiąca mając z sobą ordy krymskiej[1], sześć tysięcy[2] Szwedow tych, co się byli z rożnych fortec zgromadzili i już się za krolem do Prus przebierali z wielkiemi dostatkami, ktorych nabyli w Polszcze, tak wycięli, jak owo mowią, nec nuntius cladis[3] nie został się i jeden, ktoryby był krolowi o zginieniu tego wojska [wieść] zaniosł; bo ktory z pobojowiska do lassa albo na błota uciekł, tam od ręki chłopskiej okrutniejszą zginął śmiercią; kogo chłopi nie wytropili, musiał wyniść do wsi albo do miasta: po staremuż[4] mu zginąć przyszło, bo już nigdzie nie było Szwedow. (A ta okazya była od Rawy mila). Ze wszystkich tedy tych zginionych, nie wiem, jeżeliby

    (Polska XVI w. t. V str. 177 i 188), a nawet na początku w. XVII (Liber benef. Łaskiego II. 302). Z czasem zaczęto wymawiać Strzemeszna, odczuwając mylnie związek ze strzemieniem. Ale jeszcze za czasów Paska używano widocznie nazwy Trzemeszna obok Strzemeszna (u Kochowskiego: Strzemeszno Clim., ale w Lyr. IV, 6 Trzemeszno) i dlatego zostawiamy w tekście przekazaną przez rps nazwę Trzemeszna.

  1. Orda krymska — Tatarzy krymscy.
  2. Jest w tym nieco przesady — i nie dziw, bo Pasek nie jest historykiem i opowiada rzecz tak, jak mu się w jego fantazji przedstawiała. Wedle Kochowskiego mieli Szwedzi pod Trzemeszną 1740 rajtarów, drugie tyle dragonji i pewną liczbę żołnierzy przy ogromnym taborze (Clim. II, str. 164), co wszystko razem zliczywszy, dałoby około 5000 ludzi. Podobnie i zwrot nec nuntius cladis należy poprawić na paucos fuga caedi eripuit (Kochowski l. c.).
  3. ani zwiastun klęski
  4. Po staremu (ulubiony zwrot Paska) — po dawnemu, jak miało być, i tak, a przecie.