Strona:PL JI Kraszewski Wieki katakombowe odczyt2 part02.png

 Przed nami stoi ołtarz, grobowiec kamienny. Sarkofag ten prosty, od pierwszych wieków już jest razem ofiarnym stołem. Wiemy zkąd inąd, że pierwotnie ofiara odprawiała się na drewnianych zwyczajnych stołach; dwa takie rachowały się dotąd, jeden u Ś-o Jana na Lateranie, na którym Ś. Piotr apostoł pierwszy w Rzymie chleb żywota rozłamał, drugi u S. Pudencyanny. Są to dwa jedyne wyjątki; krew męczenników przeniosła ofiarę ze stołu uczty braterskiéj — na grób.
 Wszystkie te grobowce wykute są z kamienia, najczęściéj tego samego co całe podziemie, szarego, poczerniałego od wilgoci. Po nad niemi zwykle zatacza się arcosolium, sklepienie przyozdobione, malowane, lub równie czarne jak krypta cała. Nie wszędzie czas i możność do ozdobienia starczyły.
 Niektóre z tych ołtarzy stoją w głębi do ściany przyparte, inne są odsunięte ku środkowi, a po za niemi półokrągłe zostawiono miejsce na tron biskupi.
 Zwyczaj ów katakombowy odprawiania świętéj ofiary na zwłokach męczenników, utrzymał się stale w Kościele katolickim, i każdy dziś ołtarz musi relikwie zawierać.