Strona:PL JI Kraszewski Listy z zakątka włoskiego from Biesiada Literacka Y 1886 No 24 page 373 part 3.png

 Że kraj nasz do przemysłowych przedsięwzięć nadaje się tak dobrze jak inne, a w wielu względach lepiéj, że ma ogromne zasoby sił surowych, nietkniętych, niezużytkowanych, tego dowodzić nie potrzebujemy. Na materyałach nam nie zbywa, nie jesteśmy w tém położeniu co Włochy, którym brak węgla kopalnego tak się dotkliwie czuć daje; nie zbywa nam na żelazie, które więcéj jest dziś warte niż kopalnie złota; mamy jeszcze drzewo, chociażeśmy go nadużyli i znaczną część zniszczyli zabezcen.
 Brak nam więc tylko woli, wykształcenia, kapitału, wytrwałości. Z wyjątkiem kapitału, którego mamy najmniéj i najgorzéj go używamy, reszta jest do zdobycia łatwą.
 Dzisiejsze doktryny zechcą nam dowodzić, że nasze plemienne wyposażenie jest takie, iż nam na polu spekulacyi i przemysłu nigdy nie da walczyć naprzykład z sąsiadem teutonem; ale w tém więcéj jest obyczaju i wiekowego zastoju niż plemiennego ubóstwa. Położenie, stosunki, ziemia, klimat, wojny i niepokoje nie dozwoliły nam rozwinąć tego co dała natura, nałóg wiekowy nie puszcza naprzód i tamuje pochód, a mimo to zdolni jesteśmy zastosować się do nowych wymagań czasu i jak byliśmy rolnikami, tak przemysłowcami być potrafimy.
 Dziś czas rozpocząć lub nigdy.
 Że się nam w początkach może nie powodzić, że poniesiemy klęsk wiele, że konkurencyi starszych i doświadczeńszych nie podołamy z razu, nic nie dowodzi. Zrażać się tém byłoby największym błędem. Zresztą dziś ten kierunek przemysłowy jest dla gospodarstw rolnych nieodzownie potrzebnym, bo gospodarka rolnicza bez pomocy i związku z przemysłem się nie ostoi.
 Zaczynajmy bodaj od pomniejszych przedsiębierstw, od zabawek dla dzieci, zapałek, krawatów, a nie bawmy się w niemożliwe zajęcia jak naprzykład jedwabnictwo, które uważam za zupełnie chybione. Być może iż z kłopotem wielkim, wysiłkiem i pracą potrafimy wychować jedwabniki i wyprodukować coś nieosobliwego jedwabiu, ale z klimatem i warunkami jego walczyć nie warto, gdy tyle użyteczniejszych rzeczy jest do zrobienia, z daleko większą łatwością. Możemy mieć i je-