Strona:PL JI Kraszewski Listy from Świt Y1884 No23 page372 col3 part2.png

racyi, a przeciwstawiają się sobie tak prawie, jakoby żywioły wrogie.
 Stara tradycya, obyczaj nasz, nasze historyczne wspomnienia, nasze patryarchalne stosunki rodzinne — gnieżdżą się i tulą na wsi; postęp, kosmopolityzm, europejska cywilizacya, która się zgoła o przeszłość nie troszczy — panują w mieście. Tak się u nas w kwestyi téj sądzi i mówi powszechnie, a w sądzie tym i w mówieniu dużo jest prawdy, pomimo, że bez tych wielkich ognisk, kipiących życiem chwili, ani tradycya, ani obyczaj, ani przeszłość nie byłyby może cenione według wartości swojéj, i postawione na właściwém sobie miejscu.
 A tak — wrócić nam się trzeba koniecznie do onéj formuły, rządzącéj życiem całém i wszystkiemi stosunkami jego, do formuły, będącéj podstawą i powszechném prawidłem jego zjawisk: wszystkie żywioły życia są potrzebne życiu w odpowiedniéj mierze.
 Miara — oto co powinno tu i wszędzie stanowić prawo. Nikt już dziś nie zaprzecza konieczności postępu, ale i postęp nawet musi być miarkowany pewnemi względami. On się powinien wspierać na rzeczywistym gruncie tego, co już było, nie obalać mu przystoi, a ruiną ślady swoje znaczyć, ale ulepszać i odbudowywać.
 I wieś i miasto mają dział swój w pracy około przyszłości; przemysł i ziemiańska około roli piecza iść mają ku téj przyszłości krokiem równym wspólnie...
 Anglia daje nam najlepszy i piękny przykład tego poszanowania dla przeszłości, które nie wyklucza wcale zaufania w przyszłość.
 Anglicy wyznają cześć, niekiedy przesadzoną, lecz zawsze uznania godną dla wszystkiego, co im przekazała przeszłość; pomimo to, są oni piérwsi do zmian i ulepszeń. Posiadają tę rzadką cnotę, że nie tracą miary, i prawie nigdy nie stają się krańcowymi.
 Spojrzyjmy na poszanowanie Niedzieli, na wykonywanie przepisów religijnych, na stałość, z jaką trzymają się tam odwiecznych formułek praw przestarzałych. Wolą tam bowiem niekiedy cierpiéć złe strony jakiegoś prawa, niźli je obalać, nie wiedząc, co późniéj być może.
 To poszanowanie przeszłości przyczynia się