Strona:PL Eliza Orzeszkowa-O kobiecie 059.jpeg

należy, przez kształcenie kobiet do zawodów umysłowych, powiększać liczbę magistrów i doktorów filozofii lub obojga praw, naturalistów, techników, pedagogów i t. d. którzy dawaniem prywatnych lekcyi po domach zaledwie opędzają się od nędzy, a jeśli do głodu i podartego obuwia nieprzezwyciężony już wstręt uczuwają, dla znalezienia w Zachodniéj Europie, albo — częściéj — w głębi Rosyjskiego Państwa odpowiednich sobie stanowisk, kraj opuszczają. Czy, wobec tak utrudnionych warunków pracowania, wyższa nauka kobiety nie stanie się dla niéj i dla ogółu nowym czynnikiem cierpień i zepsucia?
 Główne przyczyny te, w połączeniu z wielu podrzędnemi, sprawiają, że miejscowego wychowania wyższego dla kobiet nie mamy wcale.
 Jednak wielką jest potęga potrzeb i opinii czasu! Corocznie, setki, jeżeli nie tysiące kobiet, wywędrowywają na Zachód i Północ. Uniwersytet Zurychski ma uczennice polskie, posiada je Sorbonna paryzka, a echa, przybywające z rozmaitych europejskich centrów, dość często przynoszą wieści o Polkach, otrzymujących dyplomy bacheliers-ès-lettres a czasem i doktorskie. Ale jest to mniejszość. Znakomita większość dąży na północ, ku stolicy Rosyi, oddalonéj od Warszawy o 32, od Wilna o 20 godzin drogi koleją żelazną, aby naukę wyższą i przysposobienie do zawodów umysłowych otrzymywać