nów i Ukraińców (czyli Rusinów) które razem z nami zamieszkują wschodnie prowincje b. Rzeczypospolitej — Litwę, Wołyń, Podole i Ukrainę? Nie są to ludy nam obce; z pochodzenia, z mowy, z przeszłości wspólnie przeżytej, z ziemi wspólnie zamieszkiwanej, są nam bratnimi ludami, mają z nami tę samą Ojczyznę, tę samą przyszłość. Ludy zamieszkujące Francję albo Niemcy różnią się między sobą znacznie więcej mową, pochodzeniem, obyczajami, aniżeli Polacy, Białorusini i Ukraińcy, a pomimo tego uważają się za jeden naród francuski lub niemiecki. Tak samo też było za czasów Rzeczypospolitej: Litwin i Rusin, tak samo jak Mazur lub Wielokpolanin uważali się za jeden naród polski; Rzeczpospolita była polsko-rusko-litewską i w herbie swoim obok Orła Białego miała Pogoń litewską i Archanioła Ukrainy. Naród polski składał się zawsze z tych trzech ludów: polskiego, litewskiego (do którego zaliczano Żmudzinów mówiących po litewsku i Białorusinów mówiących po białorusku) i ukraińskiego (czyli rusińskiego). Związek tych ludów, jak wiemy z historji, powstał nie drogą podbojów, ale drogą dobrowolnego połączenia się i stopniowego, przez wieki całe odbywającego się, spokrewnianie się i przesiedlania. Nie było to dzieło gwałtu i przemocy, lecz zlewanie się przyrodzone ludów zamieszkujących obok siebie, mających wspólne pochodzenie, wspólne interesy i wspólne ziemie. A co Bóg złączył, tego nic rozłączyć nie może.
Każdemu co się uczył historji Polski i przyglądał się mapie geograficznej Rzeczypospolitej, wiadome jest jakie były granice jej, aż do chwili rozbioru przez sąsiednie mocarstwa. Od północy granicą naszą było morze Bałtyckie, od zachodu — rzeka Odra, (jakkolwiek nie na całej przestrzeni), od południa — łańcuch gór Karpackich, Dniestr i Morze Czarne, od wschodu — rzeka Dniepr i Dźwina. Cała ta przestrzeń ziemi stanowi pod względem geograficznym jednolity kraj, pewną całość przyrodzoną, która pod względem gleby, klimatu, roślinności, układu wód, wyróżnia się charakterystycznie od krajów sąsiednich Wschodu i Zachodu. Granice Rzeczypospolitej były jakby zakreślone ręką Boga, bo sama natura wskazywała, że to ma być jedna ziemia, siedziba jednego narodu. Ziemia ta ma wszystko co potrzebne jest dla człowieka, co zapewnia
