Strona:PL Edward Abramowski-Pisma T.4 171.jpeg

topnieje, a razem z kapitałem jego krew i życie uchodzi. Tymczasem robotnik, dobijający się o lepsze warunki pracy, zachowuje ciągle swój kapitał, to jest swoją siłę roboczą. Prócz tego, fabrykant zwykle bardzo lubi spokój; całą swoją duszę wkłada w przedsiębiorstwo i boi się wszelkich przeszkód. Wskutek tego wszystkiego fabrykanci tak nie lubią wszelkiej kłótni, tak wiele cierpią i ryzykują w czasie każdej niezgody z robotnikami, że chociażby wielkie były poprzednie ustępstwa, gotowi są zgodzić się na jeszcze większe, byleby tylko zakończyć walkę“.
 Tak pisze o fabrykantach ten, który ich zna doskonale, bo sam do nich należy.
 W roku 1890 zastrejkowali w całych Niemczech szewcy, zjednoczeni w związek fachowy. Skutek był taki; w Chemnic zyskali 2 marki więcej i 4 godzin mniej pracy, w Norymberdze 4 marki i godzinę mniej pracy; w Eizenachu 2 marki i 4 godziny mniej: w Deliczu — 3 marki i 3 godziny mniej; tak samo w Magdeburgu, Monachjum, Marburgu, Darmsztacie; w Berlinie, zyskali 9 marek i 5 godzin mniej pracy. W 1889 roku wybuchł strejk w kopalniach węgla w Westfalji; zastrajkowało 100 tysięcy górników. Żądania ich były takie: podwyższenie płacy o 15 procent, zniesienie robót dodatkowych i zaprowadzenie 8-godzinnej szychty. Po kilku tygodniach strejku nietylko właściciele kopalń, ale nawet rząd był przestraszony i nakłaniał przedsiębiorców do ustępstw. Brak węgla dał się ogromnie we znaki; wiele fabryk musiało przez to stanąć. Rząd zwołał komisję do przeprowadzenia ugody z robotnikami. Sam cesarz niemiecki był przestraszony rozmiarami strejku i naglił właścicieli kopalń, by ustąpili robotnikom. Właściciele musieli ustąpić i zaspokoić żądania strejkujących. Nie możemy opisywać wszystkich strejków, które skończyły się zwycięstwem robotników, było ich tak wiele, że miejsca by na to zabrakło. Dość powiedzieć, że we Francji w 1897 r. było około 240 strejków pomyślnych, i tak bywa mniej więcej co roku; zaś w Ameryce Północnej od 1881 r. do 1886 r. było ich 1.700 i skończyły się zupełnem zwycięstwem strejkujących, bo 700 tysiącom robotników dały wyższą płacę i krótszy dzień roboczy: w 1886 i 87 roku było tam 394 strejki, za pomocą których robotnicy podwyższyli sobie płacę z 80 na 160 rubli, to jest zyskali dwa razy większą płacę, a dzień roboczy skrócili z 11 na 8 godzin.
 Nie mniej wspaniałe zwycięstwa odnosili robotnicy w Anglji.