Strona:PL Edward Abramowski-Pisma T.4 164.jpeg

wać się aż do utraty zdrowia, żeby panu fabrykantowi zostało więcej na przyjemności?
 Są znowu, tacy, którzy dowodzą, że jeżeli płaca robocza będzie większa, to i towary podrożeją, tak że w gruncie rzeczy robotnicy nic na tem nie wygrają. Ale i to nieprawda. Cena towarów, jak wiadomo z doświadczenia i nauki ekonomji, nie zależy od wysokości płacy roboczej, lecz tylko od ilości pracy, którą potrzeba zużyć na wyrobienie towarów. Wyroby fabryczne, robione za pomocą maszyn, są tańsze od wyrobów, robionych ręcznie przez rzemieślnika, dlatego, że robione w fabryce daleko mniej pracy wymagają. Tak naprzykład, parę butów w wiedeńskiej fabryce obuwia wykończają z pomocą maszyn w przeciągu kilku godzin, i dlatego jest ona o wiele tańsza od takiej samej pary butów, robionej ręcznie przez szewca w ciągu dni kilku.
 Zagranicą od lat 50 płace wszędzie wzrosły i dzień roboczy został skrócony, a mimo to towary staniały wskutek używania coraz lepszych maszyn do ich wyrabiania. W Anglji i Francji w 1840 r. płaca tygodniowa piekarza i stolarza wynosiła 9 rs., zduna, cieśli, murarza, gisera i innych 12 rs.; zaś w 1880 r. z 9 rs. podniosła się wskutek strejków do 18 rs. dla piekarzy i stolarzy, a dla innych fachów doszła do 20, 24 i 30 rs. na tydzień. Płace więc zwiększyły się dwa razy, a mimo to utrzymanie robotnika wszędzie staniało: bo kiedy w 1840 r. tygodniowe wydatki rodziny na komorne, jedzenie, opał, ubranie wynosiły 17 rs., to w 1880 r. te same przedmioty kosztowały 14 rs. Zatem, chociaż płace wyrosły, to jednak towary staniały. Widzimy więc, że od wyższej płacy i krótszego dnia roboczego fabryki nie zbankrutują i towary nie zdrożeją.
 Są to tylko chytre wymysły fabrykantów, wmawiane w robotników dlatego, żeby nie żądali większego zarobku. Wymysłów takich słuchać nie warto! Płaca może być wyższą, dzień roboczy krótszy.
 Fabrykanci tego nie chcą, bo im przez to ubędzie pieniędzy na różne zbytki; lecz robotnicy zyskują dobrobyt i życie swobodnie, więc żądać tego powinni, nie słuchając żadnych bredni i bałamuctw swoich wyzyskiwaczy.
 Teraz już wyrzekamy na to, że coraz gorzej na świecie i żyć