ciu ludzkiem, który przeistacza ową uczuciowość pierwotną i czysto indywidualną na imienne, komunikujące się przedmioty myśli. Z tego stanowiska analizowane postrzeżenie okazuje nam swoje dwojakie oblicze: apercepcyjne, które jako zaczątek myśli rozumującej, działań celowo-utylitarnych w walce o byt, należy do świata społecznego; i intuicyjne, które stanowi indywidualną część duszy, wyłaniającą z siebie świat snów, wspomnień, nastrojów i całej twórczości piękna. Tym sposobem najbardziej różnorodne dziedziny życia ludzkiego sprowadzają się do jednego pierwiastku konkretnego, do postrzeżenia, które ma tę wyłączność oceny filozoficznej, że stanowi jedyne minimum naszego życia całkowitego, będąc zarazem faktem doświadczenia bezpośredniego. Monizm filozoficzny, jeżeli tylko odrzuca metodę intelektualistyczną, musi przyjąć postrzeżenie za pierwsze dane, za punkt wyjścia istotnie żywy i konkretny, z którego rozwijają się wszystkie dziedziny, wszystkie światy, gdzie ukazuje się człowiek z całą złożonością swej natury.[1]
Zastosowanie metody fenomenalizmu socjologicznego do badań procesów historycznych stanowi treść drugiej pracy: Matérialisme historique et le principe du phénomène social. Zastosowanie polega na tem, żeby w każdej abstrakcji społecznej odnaleźć oblicze ludzkie. Dokonać zaś tego można, jeżeli kategorje historyczne, fakty ujawnione organizacji społecznej, takie jak prawa, stosunki wytwórcze, zwyczajowość, ruchy zbiorowe i t. d. rozpatrywać będziemy w ich stawaniu się, nie zaś w formie statycznej, która w rzeczywistości rzeczy należy tylko do świata pojęć i odnajduje się wyłącznie w definicjach. Kategorje, któremi nauka socjologiczna przyzwyczaiła się operować, są to tylko widma intelektualne rzeczywistego życia społecznego. W djalektyce historji okazują one różnorodność swojej ludzkiej natury, nie odpowiadającą definicjom ustalonym. — Odpowiednio do tego zamienić się musi i poszukiwanie przyczynowości socjologicznej; żaden fakt, należący do strony zorganizowanej życia zbiorowego, nie może być nigdy oddzielony od całości w charakterze przyczyny; formy ekonomiczne, tak samo
- ↑ Psychologiczny stosunek apercepcji do intuicji w związku z oceną metod psychologicznych i teorją poznania, rozpatruję szczegółowo w „Teorji jednostek psychicznych“.
