Strona:PL Do swego Boga (Żeromski) 11.jpg

—   5   —

nich gadał, gdy ich wszystkich do gminy zapędzono. Wieś się oparła.
 Pewnej nocy zimowej wojsko naszło, ludzi wypędziło z chat na szare pole, w mróz trzaskający. Trzy dni kozaki po chatach obozem stały, bydło rżnąc i niszcząc mienie, trzy dni ludzie stali z odkrytemi głowami na polu, na śniegu, do Boga się modląc. Wreszcie naczelnik wojskowy wielkim się gniewem zapalił — dawaj bić. Do naga rozbierali mężczyzn i kobiety, bijąc pokolei, a srogo — aż się naród całej wsi zawściekł i jął się rozbierać sam, pod baty kłaść sam, pokotem; — aż się Felków syn z pięściami podsunął do naczelnika, do Gołowińskiego... Dopiero nastał sądny dzień!
 Bili tego Leona nahajkami na śmierć, w sześciu, szmaty z niego zwlekli, naczelnik ostrogami grzbiet obnażonemu, na śniegu, we krwi leżącemu szarpał, wrzeszcząc w zapamiętałości: Podpiszyś!
 Nanic!
 — Ni,^[1] ni, ni... — szeptał tamten.
 To go umierającego dźwigać kazał, twarzą do siebie obracać i pytał:
 — Ty russki?
 — Ni — Polak, na polskiej ziemi się urodził... Tak i uświerkł,^[2] szepcąc do siebie: ni — ni...
 Gdy wzięli wnuczkę Teofilkę bić, Felek nie wytrzymał: podpisał duszę swoją i wnuczki na złą wiarę. Stare u niego było serce, dziadowskie... Jak liść dygotał, u nóg Moskalowi się wlókł, przyszwy butów całował — aż podpisał.

1. Nie;
2. zmarniał, zamarł.