Strona:PL Courtenay-O jezyku pomocniczym miedzynarodowym 019.jpeg

znaczeniowych. Tak np. w polskim dawniejsza oboczność siostra siestrze, żona żenie i t. p. ustąpiła miejsca oboczności siostra siostrze, żona żonie i t. p. na wzór woda wodzie, głowa głowie i t. p. Ale języki „naturalne” nie zdążą jeszcze pozbyć się jednego przeżytka dawnych różnic, niegdyś w ten lub ów sposób uprzyczynowionych (uzasadnionych), kiedy już działanie innych czynników wytwarza nowe takie różnice i stawia nowe zadania do rozwiązania. Tutaj zaś, w języku „sztucznym” w rodzaju Esperanto, od razu, od jednego zamachu cel został osiągnięty. Niema tu żadnej rozmaitości nieracyonalnej, niema przeżytków jedynie tradycyjnych, niema zapowiedzi zmian w przyszłości. Dzięki temu język Esperanto nie zna żadnych „wyjątków”. Posiada on jeden jedyny typ każdej kategoryi form językowych: jedną „konjugacyę”, jedną „deklinacyę”, jedną „mocyę” (stopniowanie przymiotników i przysłówków) i t. d. Jeżeli uprzytomnimy sobie, ile to czasu i energii umysłowej musimy zużytkować na owładnięcie rozmaitością i bogactwem choćby np. francuskich form czasownikowych, zrozumiemy dobrodziejstwo, wynikające z tego uproszczenia i ujednostajnienia.
 Ten radykalny sposób załatwienia się z „wyjątkami” i „nieprawidłowością” językową przypomina radykalizm w innych sferach życia społecznego, przedewszystkiem w prawodawstwie: np. załatwienie się ryczałtowe z równouprawnieniem obywateli, z nietykalnością osobistą, z wolnością druku, z jednakowością sądów i t. p.
 Sprawiedliwość wymaga zaznaczenia, ze bezwyjątkowość i absolutna prawidłowość stanowi cechę nie samego Esperanto, ale także niektórych innych języków międzynarodowych, istniejących dotychczas po większej części jako projekty i szkice.
 6) Ale chyba samo tylko Esperanto posiada wyższość nad językami „naturalnemi” w zakresie składni. Wyższość tę osiąga ono przez wprowadzenie osobnych wykładników części mowy, wykładników, pozwalających od razu, od pierwszego rzutu oka, określać, co jest rzeczownikiem, co przymiotnikiem, co przysłówkiem, a co czasownikiem. Cechą rzeczownika jest -o, cechą przymiotnika — -a, cechą przysłówka — -e, Tylko czasownik nie ma jednakowej cechy wspólnej dla wszystkich form, ale pomimo to możemy odróżniać formy czasownikowe: -i — bezokolicznik; -u — rozkazujący, dokładniej, tryb woli i chęci; -as — teraźniejszość, -is — przeszłość, -os — przyszłość i t. d.