Objaśnij, proszę, czemu dobroć boską
Lichwa obraża? rozwikłaj ten węzeł. —
A Mistrz mój rzecze: „Wszakci Filozofja[1]
Nie w jednem miejscu naucza każdego,
Ktokolwiek dobrze rozumie jej słowa,
Jako Natura początek swój bierze
W rozumie boskim i w mistrzostwie Jego.
Zaś jeśli dobrze rozważysz, co stoi
W Fizyce twojej,[2] to na pierwszych kartach
Znajdziesz, że Sztuka wasza za Naturą
Wciąż idzie śladem, jak uczeń za mistrzem;
Jest więc ta Sztuka niby wnuczką Boga.
Gdy ksiąg Rodzaju pamiętasz początek,[3]
To wiesz, że człowiek życia swego wątek
Winien brać z obu i dalej rozwijać.[4]
Lichwiarz zaś właśnie inną idzie drogą:
Gardzi Naturą i tem co z niej idzie,
Bo w innych rzeczach nadzieję swą składa.[5] —
Teraz idź za mną, bo chcę ruszyć dalej:
Oto już Ryby[6] na widnokrąg wschodzą,
I Wóz[7] nad Caurem[8] wywrócony leży...
A nie tu będziem schodzili z tej skały.“
- ↑ Filozofja Platona.
- ↑ Fizyka Arystotelesa.
- ↑ Początek Genesis, na który napomyka Wirgiliusz, ten wszystko wiedzący poganin — są to zapewne następujące słowa Ksiąg Rodzaju: Posuit Deus hominem in Paradiso ut operaretur; i jeszcze: Vesceris pane tuo in sudore vultus tui.
- ↑ To jest: wziąwszy życie od natury, rozwijać je dalej Sztuką, czyli Przemysłem własnym.
- ↑ Dante daje do zrozumienia, że lichwiarze, pokładając ufność swoją w pieniądzach i chcąc je zrobić płodnemi (produkcyjnemi), kiedy z natury swojej nie są takiemi, okazują tem samem wzgardę dla Sztuki, czyli Przemysłu ludzkiego, który (jak już wiadomo), jest wnukiem samego Boga; obrażają więc tem Boga. Na tej zasadzie potępia lichwę Arystoteles.
- ↑ Ryby — znak niebieski, z gruppy gwiazd złożony.
- ↑ Wóz — także znak niebieski, inaczej zwany Wielką Niedźwiedzicą. Kiedy Ryby wschodzą na widnokrąg, a Wóz skłania się ku zachodowi, jest to znakiem zbliżającego się poranku.
- ↑ Caurus -— wiatr północno-zachodni. Dante tem imieniem oznacza tu stronę północno-zachodnią.
