nazwy ‘pana’: seigneur, signore, itd., jak i sire (wkońcu o ‘królu’).
sens, sentencja, sensat (‘poważny, statysta’, ogólnie w 17. i 18. wieku, z włos. sensato), bezsensowy, sentyment(alny), sensualizm itd., sensyperda, ‘gorzałka’ (‘zatracająca rozum, zmysły’, Potocki), wszystko wkońcu z łac. sentire, ‘czuć, mniemać’; cerk. sęszt’, ‘mądry’.
sep, osep, ‘danina zbożowa’, p. sypać; prasłowiańskie; wusop w aktach 12. i 13. wieku nad Łabą.
sepet, sepecik, ‘skrzynka’, z tur. sepet, a to z pers. sapat.
ser, z syr; prasłowiańskie; cerk. syr, czes. sýr, serb. sir, i t. d.; serowy, sernik, sernica; serwatka z *syrowatka, serwatczany (u wszystkich Słowian, ale zniekształcane: s(u)rowatka, surutka, sirotka, rus. przestawione syworotka); serzysko (również prasłowiańskie, cerk. syriszte, ‘podpuszczka’). Prasłowo do pnia sur- (p. surowy); lit. sūras, ‘słony’, prus. i lit. suris, ‘ser’, niem. sauer (sūr-ougi, ‘triefäugig’), nord. syra, ‘serwatka’. W znaczeniu pierwotnem nie ‘ser, twaróg’, lecz ‘napój odurzający z mleka’ (niby ‘kumys’), bo ind. sūrja- (to samo słowo) taki napój oznacza; nazwy jednego wyrobu przesuwają się łatwo na drugi.
seraf, serafim, jak cherub(im), hebrajska nazwa ‘aniołów’ (-im końcówka liczby mnogiej).
Serb’, zbiorowe; Serbin (osobnik); u nas Sarbja (kraina nad Oderą), Sarbin (z pierwotnego sŭrb-, niem. Surben, Sorben, łac. Sorabi; odmiana sĭrb-; p. pasierb z pasirzb). Nazwa dwu wielkich szczepów słowiańskich: jeden na Północy, między Łabą i Oderą (część jego do dziś ocalała w Łużyczanach); drugi za Dunajem, na Bałkanie. Od nich przychodzili do nas w 16. i 17. wieku gęślarze z gęślami, Serbowie z serbami, i przygrywali, wkońcu tylko chłopom. Nazwa powtarza się w pasirzb; Serb (niepolska postać, z cerk. srb, łuż. serb) przezwany od pokrewieństwa (mlecznego), pasirzb niecałkiem mu równy (?); p. sarbać. W 17. wieku »serbska oracya (albo pieśń)«, o ‘sprosnych żartach’.
serce, stwardniało z dawniejszego sierce (co w 15. wieku stale), a to z *sierd-ce (-ce jak w słoń-ce, mieść-ce, itd.); sercowy; natomiast pierwotne serd- i sierd- w urobieniach: zdrobniałe serduszko, serdeczko, serdeńko; serdeczny i t. d., serdecznik, ‘sworzeń’; sierdzić się, rozsierdzić się, sierdziście, sierdziwy, ‘gniewny’, osierdzie (‘błona sercowa’); miłosierdzie, miłosierny; »serdyt, a nie duż« (‘a bez siły’), »korol ne serdyt«, w 16. i 17. w., pożyczki z ruskiego. Prasłowo, w tej postaci (sŭrdĭce) już prasłowiańskie, gdy inne języki pierwotniejszą zachowały: lit. szirdis, ‘serce’, szirdai, ‘gniew’ (‘rozsierdzie’), grec. kardia i kēr z *kērd (jak prus. sejr, sīran), łac. cor, cordis (stąd nasze kordjaka, ‘ból sercowy’, kordjalny, ‘serdeczny’); goc. hairtō, niem. Herz. Znaczy pierwotnie ‘środkowość’ (p. środa). U wszystkich Słowian tak samo: słowień. serb. czes. srdce, itd.
serdak, ‘kaftan’ (i o ‘pancerzu’), od 16. wieku ogólne; łączą dowolnie z sercem; jest chyba ruskie.
serdeniata i serdiuki, ‘kozacy’, »serdeniat ostatki« r. 1673 i częściej, z tur. serden-giechdi, ‘ochotnik wyborowy’; podobne pożyczki z tureckiego: semeny, dejneki, itd.
