(na Rusi tylko ‘wór’); co do pochodzenia por. lit. kulti, ‘młócić, zbijać’.
kula, kulka, ‘gałka’, kulnąć i kulać (‘katulać’), kulić, skulić się; kulasty i kulisty; jak w czes., z niem. narzeczowego kūle, ‘Kugel’; od nas na Ruś przeszło, rus. pula z kula.
kula, ‘kij’, »chodzić o kulach«, kulawy; kulas, o ‘człowieku kulejącym’ i o ‘piśmie krzywem’ (»gryzmolić kulasy, ‘krzywulasy’); kulhawy, u Reja i i., zamiast kulawy, jak w czes.; z niem. Keule (narzeczowo kūle), ‘maczuga, kij’.
kulbaka, ‘wysokie siodło’, kulbaczyć (konia), ‘siodłać’, może ze Wschodu.
kulczyba, ‘wronie oko’, z tatar., wedle Miechowity (1518 r.) w opisie jego »dwojej Sarmacji«.
kulesza, ‘rzadka potrawa mączna, zacierka, żur’; imiona osobowe: Kulisz i i.; z rus., por. kul.
kulig, kulik (oboje już w 17. wieku obok siebie, np. u Potockiego), ptak błotny (kuliszek Cygańskiego 1584 r.) i ‘zabawa zapustna’ (szlachta odwiedzała w tłumnym i szumnym korowodzie dwory sąsiedzkie, szukając ptaka kulika czy kuliga); na »nocnych kulików« już Opaleński r. 1648 sarkał. Nazwa ptaka powtarza się u innych Słowian, np. u Czechów i na całej Rusi, o różnych ptakach, dokuczliwych swojem kwileniem (u Czechów jest i kulich, por. u Cygańskiego); por. lit. kaulyti, ‘naprzykrzać się proszactwem’; przytaczają i nazwy kuolinga, ‘ptak wodny’, łotew. kulains, ‘wilga’. Kulon z franc. coulon.
kulsze, ‘biodra’, od 18. wieku i z połaci wschodniej, więc pożyczka z rus. i lit. kulszis, ‘biodra’, kulszis i kulnas, dla ‘głozna’ i ‘pięty’, łac. calx, ‘pięta’.
kułak, ‘pięść’, z węg. kulyak (na Rusi i nazwa ‘lichwiarza wioskowego’; kułaczki, ulubione ‘zapasy młodzieży wiejskiej i małomiejskiej’, kułacznyj boj).
kum, kuma, równoznaczne z kmotrem, kmoszką, ależ nie od nich poszło, bo do nas przez Ruś przyszło (najpierw też u Orzechowskiego i Stryjkowskiego zapisane), a dalej na Zachód nie dotarło; Czesi, Słowieńcy, Łużyczanie nie znają też tego słowa wcale; z tur. kuma, ‘kochanka, nałożnica’, a więc o ‘skłonności, przyjaźni, poufałości’; kumać się z kim, używa Birkowski i o ‘zwierzęciu, łączącem się z samicą’, gdy właśnie między kmotrami śluby były niegdyś zakazane; zdrobniałe kumcio, kumoszka; kumostwo.
kum, kumka, ‘żłób’, kumać, ‘żłobić’, narzeczowe (na Zachodzie, w Wielkopolsce), z niem. Kumm, ‘koryto’.
kumpie, ‘szynki’, z lit. kumpis, p. kąp.
kumys, ‘napój z mleka kobylego’, niegdyś zwyczajny Słowianom i Prusom, później wyłącznie połowiecki, tatarski; z północno-turec. kumez.
kuna, zwierzę, ‘mustela’, kuny, ‘futro z kun’; kuna, kunica i kunne, w znaczeniu opłaty: pierwsze za dziewczynę wychodzącą zamąż do innej wsi, bo kuną przezywano i ‘dziewczynę’ (jest to powszechne, u Węgrów menyet ‘kuna’ i ‘panna’, u Włochów donnola); drugie u bartników. Kuna, ‘obręcze, ściskające szyję przestępcy’ (nietylko nierządnicy, chociaż ją najczęściej ta kara spotykała), zawieszone u drzwi kościelnych, rodzaj ‘pręgierza’; kuny do bram, ‘wrzeciądze’ (podobne przenośnie od zwierząt stałe, np. gąsior). Prasłowiańskie; lit. z odwiecznem j:
