(1607 r.) częste. Nasz kanał na Rusi kanawa.
kanapa; kanapka (i ‘bułka przekrojona z wędliną ułożoną jak poduszki na kanapie’, ale już w franc. podobnie canapé d’anchois); z franc. canapé z łac. canopium, a to z grec. kōnōpeion, o ‘łożu z zasłoną przeciw komarom’ (kōnōps). Ale kanaparz (w klasztorze ‘piwniczny, szafarz’) z łac. canaparius, ‘piwniczy’, od canapa i canava, ‘sklep winny, piwnica’.
kanar, ‘cukier, słodycz’, jak i ptaszek kanarek (dopiero od 17. wieku częstszy u nas), od wysp Kanaryjskich; ‘żółto ubrane osoby’, wedle ptaszka.
kancelarja, kanclerz, kancelista; kancelować, ‘przekreślać’; z łac. cancellarius od cancelli, ‘kratki sądowe’, a to od carcer, ‘ogrodzenie, więzienie’; cancellarius był ‘odźwiernym, co przy kratkach stawał’, dalej ‘urzędnikiem’ (podobnie konsystorz był niegdyś tylko ‘przedpokojem lokajów’).
kandyba, ‘szkapa’, »kandyba ślepy«, już w 17. wieku częste; to samo co białoruskie kandyba, ‘chromy, powolny’, kandybać, ‘leźć’; przenosi się na ‘ociężałych, niezgrabiaszów’, ‘rosłych’.
kandydat, kandydatura, z łac., od białej (candidus) togi ubiegających się o urząd, głosy.
kania, nazwana od dokuczliwego pisku, kaniora, kaniuk (to samo, częstsze u Potockiego), kani; cerkiewne kaniti, ‘naprzykrzać się, nalegać, nastawać’ (bułg. kani- o ‘prynuce, przychęcaniu gościa’; pokana i nakan, ‘proszenie’), rus. kaniuk, ‘żebrak natrętny’, kaniuczit’, ‘żebrać natrętnie’. Od kani nazwana kanianka, ‘cuscuta’, u Stanka r. 1472 kania przędza, kanie nici, wronie włosy, polny jedwab, mysze strzewce (‘trzewy’). Kania, kaniora, kanioła, oznacza i ‘szerokie skrzydło kapelusza czy czapki’, »kaniasta czapka«. Kania miało nagłosowe s, por. serb. szkanjac; nazwa od głosu, od skon-, p. szczenię i szczęk.
kanon, ‘ustawa, reguła’; kanonik, ‘żyjący wedle niej duchowny’, kanonja, kanoniczy; kanonizować; z grec. kanōn, ‘linja’, przez łacinę.
kanona, kanonjer, z franc. (niem.) canon, z łac. canna, ‘rura, trzcina’, skąd i nasza kanka, ‘cewka’.
kant, ‘śpiew’; kantyk, kantyczka i kancjonał, ‘śpiewnik’ (pomijam włoszczyznę: kantata, kanzona, kantylena); kantor, ‘śpiewak’, kantorja; z łac. cano, ‘śpiewam’ (prasłowo, niem. Hahn, ‘kogut’, t. j. ‘śpiewak’, pietuch na Rusi; grec. kanachē, ‘szmer’; brak go u nas i na Litwie), cantus, cantor itd.
kant, kantowaty, »belka kanciasta« czyli kantak, kantówka, »kantem (‘sztorcem’) postawić«; z niem. Kante, z franc. cant, z łac. conthus (słowo obce, z Hiszpanji czy Afryki, o ‘obręczy koła’); stąd i nazwa ‘powiatu’, kanton, franc. canton.
kantar, ‘wędzidło’, z węg., a to z tur. kantar; stąd i niem. Kandare, u nas kandara.
kantopory, ‘suchedni, cztery »czasy« (posty) doroczne’, łac, quatuor tempora, ściągnięte w niem. quatember, z takiejże łaciny.
kantor, z mylnem a zamiast o: kontor (może pod wpływem kantyny, ‘budy markietanki’, z włos. i franc. cantina, ?); oba znaczą to samo: ‘biuro’, ‘kancelarja’; kantorek, ‘biurko’, kantorowicz; z franc. comptoir, niem. Kontor, ‘miejsce (stolik) wypłaty’, compter, z łac. computus, computare.
