Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 148.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

»fuz oliwy«); »fuzą czas ucieka« (‘mętem, nikczemnie’).

fuszer, fuszerka, fuszerować (dawniej i sturarz, stularz), nazwy ‘pozacechowych rzemieślników-partaczów’ i ‘pozacechowej roboty’; z niem. Pfuscher (i Störer) albo Fuscher (od Busch, bo pokryjomu, pokątnie, po krzakach, Busch, pracuje).

futor, chutor, bo f i ch się mieniają, ‘folwarczek, dworek’; pożyczka z Małej Rusi, ale tam skąd? U Serbów jest chatar i kotar, ‘okolica’, ‘granica’, ale i to niepewnego pochodzenia.

futro, futer (podfutrować), futertuch i futrowizna w 16. wieku, łączy, jak niem. Futter, z którego wzięte, dwa odmienne słowa i znaczenia: ‘kożuch’ i ‘jadło, paszę’. ‘Kożuch’ poszedł u nas z ‘podszewki’, bo niem. Futter, Unterfutter, Futtertuch (stąd nasze fodertuch w 16. w.) znaczy ‘podszewka, podbicie’; jeszcze Mączyńskiemu (r. 1564) jest »futrowane odzienie, sukno drugiem suknem podbite«, niemiec. gefüttertes Tuch; stąd i futryna, futrzyna, ‘rama u drzwi lub okien’(?). Urobienia: futerko, futrzany (futrzny, Mączyński). Niemiec. Futter, ‘pasza’ i ‘futro’, przeszło do języków romańskich, franc. fourrer, ‘wpychać’, fourrure, ‘futra’, fourrage, ‘furaż’, ‘pica’, furażować, ‘picować’, fourrier, ‘furjer, co kwatery wojskowe naznacza’, włos. fodero, fodera i fodro (franc. fourreau), foderare, ‘futrować’ (w obu znaczeniach), z łaciny średniowiecznej, fodrarius; z jej fudrus i futrus poszły owe fourreau i fodro, ‘obszewka’, ‘pochwa’; futerał, łac. futrale, do nas z niemczyzny, a od nas na Ruś, futlar.

fuzja, fuzyjka, ‘strzelba’, i fizyler (z niem. Füsilier), franc. fusil, fusilier, łaciń. fusillus, ‘strzelba-krzemień’, z włos. focile, ‘krzemień’ (od łac. focus, ‘ognisko’, albo, jak i fuoco włoskie, ‘ogień’). Co innego fuzja, ‘zespolenie, związek’, z łac. fusio (franc. fusion), o ‘topieniu rudy’, od łac. fundere, franc. fondre, włos. fondere.

fyrkać nosem, fyrtać nogami, dźwiękonaśladowcze; fyrtać przypomina chwierutać, bo f = chw.



G


gabać, gabnąć, niegdyś termin sądowy, gabanie, ‘napastywanie’, ‘skarga’, gabacz, ‘oskarżyciel’; dziś w zagabnąć, ‘zaczepić’, obojętne, w nagabywać kogo, dotkliwsze; wyraz wyłącznie polski, od nas na Ruś, ma jednak znakomite pokrewieństwo: lit. gabenti, ‘nosić’, gabana, ‘naręcze’, gobēti, ‘pożądać’, łac. habere, ‘mieć’, niemiec. Gabel, ‘widły’, i geben, ‘dawać’; w cerk. est jeszcze i gobino, ‘obfitość’, i gobĭdz, ‘obfity’ (staroczes. obih, z hobih, to samo?), lit. gabużas, ‘garść’; ind. gabhasti, ‘ręka’.

gablotka, gabilotka, ‘szafka i półeczka oszklona’, z włos. gabbia, gabbiata, ‘klatka’. Z włos. gabinetto, nie z franc. cabinet, nasz gabinet, ‘pokoik’, ‘ministerjum’.

gach, gaszek, gachować, o ‘nierządnych zalotnikach’, zgrubiałe od gamrat, gamratka, gamratować, gamracja, ‘popęd płciowy’; o ‘nie-