cymerach« w 16. w.; z węg. cimer, a to z franc. cimier, od cime, łac. cyma, ‘wierzchołek’, grec. kyma.
cymes, ‘wybór’, nazwa konia bohaterskiego w romansie z 18. w., z węg. cimes, ‘utytułowany’.
cyna, r. 1472 cena, i tak stale w 15. wieku, r. 1500 cena i ceniany, ‘cynowy’; z niem. Zinn, cin u Serbów, Czechów; cynobr, od 15. w., z niem. również.
cynadra, ‘nerki’; »tyś parzył cynadry w kuchni«, Potocki; z niem. Geschnader, ‘wnętrzności’ (?).
cyndelin, ‘kitajka’, ‘tafta’; z nią pomieszano rychło nazwę roślinną ‘sandał(y)’, syndelin i cyndalin w 16. w. z łac. sandali, gdy nazwa ‘kitajki’ z niem. Zindel(taffet), franc. cendal.
cynek, dwojaki: jeden, narzędzie muzyczne, z niem. Zinken, czes. cinek, ‘róg’; drugi, ‘rzut w kostkach, piątka’: »zły to cynk kostyrza zjadł«, w pieśni z końca 15. wieku; figura odpowiednia (»drzewa w cynk sadzone«) i przenośnie wszelka ‘plama’, np. u psów; częste u Potockiego: »skąd wyżłowe kondysowi cynki«, »na białym czarne cynki deku«, »pstre cynki kondysa nie przerobią w rysia«, »ma po gębie cynki« (o ‘papli’). Z niem. Zink (z łac. quinque, włos. cinque), albo z czes. cink, jak wszelkie nazwy rzutów w kostkach; cynkowane (albo ‘cętkowane’) futra.
cyngiel, z niem. Züngel, ‘języczek’ (Zunge).
cynozura, gwiazdozbiór, z łac. tak nazwany, a później (17. wiek) i ‘przepowiednia’, ‘prognostyk’, jeśli pomyślne; z grec. kynos urē, ‘psi ogon’.
cypel lądu, z niem. Zipfel, zdrobniałego od Zipf, Zopf, ‘czub’, co w r. 1500 cyb (czyb pisane), ‘zwój’, ‘zatyczka’. R. 1564 cyplik, ‘nos u konewki’.
cyprys, w 15. i 16. wieku cypres, z łac. cypressus z grec. kyparissos. Cypryś było w 17. wieku przezwiskiem piesków modnych damskich, »wyglądając jako cypryś z zarękawia«; por. Cyprian, nazwa psia, u Niemców.
cyranka, r. 1472, ‘kaczka’, z mazowieckiem c; rus. czirok i czirka, czes. czirek i czirka (od głosu), rus. czir(i)kat’ i czilikat’, słowień. cziriti, ‘ćwierkać’, bułg. czurulikam; u nas cyrkać (i w znaczeniu ‘ciurkania’, ‘cieczenia powolnego’, ‘kapaniny’).
cyrk, cyrkowy, cyrkiel, cyrklowy (z niem. Zirkel), z łac. circus i circulus, ‘krąg’; »złote cyrki«, o włosach w 17. wieku, r. 1500 tak samo cyrkiel ‘loki’; tu i cyrkuł i cyrkularz.
cyrograf i cyrulik od chirografon, ‘rękopis’, i chirurgos, ‘rękodzielnik’, grec. (wedle wymowy dawnej, i miasto ei) przez łac. cirographum i cirurgus; to rozpodobniono u nas, a od nas na całą Ruś (cyriulnik, ‘balwierz’).
cyt, wykrzyknik nakazujący ciszę, cytnąć; dawniej i jako rzeczownik: »długim cytem wychodzi z pamięci«, »cyt okropne świat trzyma«, »milczenie, lecz pod onym cytem«, Potocki, Gawiński; czes. cit, ‘pst!’.
cytara i cytra, narzędzie muzyczne, gitara, z łaciń. cithara (z grec. kithara, wschodniego początku), włos. cetra, niem. Zither, franc. guitare.
cytować, z łaciń. citare; cytacja i cytat, wyrecytować.
cytryna, dawniej (15. i 16. wiek)
