banda, franc. bande, a to wszystko z niem. Band. Tu i bandera, banderola, z włosk. bandiera, banderuola. Natomiast bando, bandyta, banita, z włosk. bando, ‘ogłoszenie, wywołanie z kraju’ (»Bando na Arjany« W. Kochowskiego, »Bando na Gorzałkę«, 1716), bandito, z niem. Bann, bannen. — Bandaż, bandażysta, wprost z franc. bandage.
bandoch, bandos, ‘robotnik sezonowy, na żniwa’, od bandy, z czem w związku niem. binden, Bande, lit. bendras, ‘spólnik’, ind. bandhu, ‘spółka, ród’, grec. pentheros, ‘teść’, ind. badhnāti i bandhāti, awest. bandaiti, ‘wiąże’.
bandolet, ‘pas przez plecy’; na nim dragon karabinek zawieszał; stąd u nas nazwa samego ‘karabinka’, »wystrzelić z bandoletu« pospolite w 17. w.; por. włosk. franc. bandoliera, w znaczeniu ‘pas’.
bandura, bandurzysta, dziś tylko na Małej Rusi znane; do niej od nas w 17. w. przeszło; u nas jeszcze i w pierwotnej postaci: pandora, włosk. pandora, z łac. i grec. pandura (stąd i mandolina).
baner, ‘strych’, »na ganku albo banerze« u Seklucjana 1551 r.; z niem. Böhne, Bühne (o ‘rusztowaniu’, ‘scenie’).
bania, baniak, bańka, banieczka w znaczeniu ‘naczynia’ i ‘dyni, tykwy’, (r. 1500: »korbas albo bania«), a jest i trzecie: ‘kopalnia’ (węg. banya); czwarte na Rusi: ‘łaźnia’. Nic łatwiejszego, niż utożsamić ruską banię z romańskiemi kąpieli nazwami, franc. bain, włosk. bagno (z łac. balnia, balineum i balneum, grec. balaneion), i powołać się nawet na jednorazowe dawne balnyj zamiast bannyj, ‘kąpielowy’, i twierdzić, że od łazienki przejście do naczynia łatwe. Na Zachodzie jednak bania jako ‘łaźnia’ zupełnie nieznane (u Czechów banie, bańka, ‘naczynie baniaste’, ‘bańki na wodzie, mydlane’, ‘bańki u cyrulika’, ‘kopalnia’; naszej bani, ‘dyni czy tykwy’, nie mają). Ależ Słowianin ‘łazienki’ nie znał, miał tylko izdebkę, istopkę, gdzie się parzył, gdy mu wodę na gorące kamienie lano (żadnegoż tam naczynia pękatego nie było, chyba wodę konwiami donoszono). Bania znaczyło może pierwotnie ‘dół, dołek’, (por. banior u Potockiego, ‘moczar, głębina’) i takby się i nazwa ‘kopalni’ sama tłumaczyła; do dołu w ziemi właził (stąd ‘łaźnia’) Słowianin, zanim sobie istopkę przyrządził nad ziemią; od dołu nazwano wszelką pękatość, od dyni bańkę (wodną i t. d.) i kopułę. Związek między ruską banią a bain byłby w takim razie złudzeniem optycznem. Węg. pożyczone od Słowian.
banialuki, ‘bajdy’, od królewny Banialuki, bohaterki pierwszej drukowanej a oryginalnej bajki polskiej Hier. Morsztyna; z niej się w czasach stanisławowskich natrząsano, bo postaci bajek i romansów schodzą na typy, por. seladon, lowelas. Jak Morsztyn wpadł na to imię (Banjaluka, w Bośni, czy od olejkarzy węgiersko-słowackich?), nie wiem.
bank, z włosk. banco, ‘stół wekslarski’, a to z niem. Bank; bankarz, ‘wekslarz’, w całem 16. w., ale już r. 1607 czytamy: »bankierze z włoska, wechslarze z niemiecka, zamieniacze pieniędzy«; włosk. banchiere; (niewypłacalnemu wywracano jego stół, włosk. bancarotta, stąd nasz bankrut, zbankrutować, bankruc-
