Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania367.jpg

robotnicy i rzemieślnicy swe wpływy, bo tworząc 53,1% uprawnionych oddali w r. 1925 głosów 56,6%.
 Wśród kobiet zawód naogół mniej może interesować, zwłaszcza, że uwarstwowienie społeczne należy w głównej mierze od stanowiska głowy rodziny. Wysuwają się na czoło zespoły następujące: mężatki (42,7% uprawnionych do głosowania kobiet w r. 1925), tuż obok nich wdowy (9,4%), razem więcej niż połowa wszystkich wyborców żeńskich. Bez zawodu zapisano 16,4% kobiet. Dość silny zespół stanowi służba domowa (11,4%). Wszystkie inne grupy utrzymują się w małych liczbach. Możnaby jedynie dodać pracowniczki umysłowe w sile 9,1% i robotnice w najszerszem znaczeniu — ale bez służby domowej — również w sile 9,1%. Wykazuje się, że nadprzeciętny udział w głosowaniu biorą mężatki i wdowy, prawie wszystkie inne zespoły zaś mają słabsze niż średnie zainteresowanie wyborami. Mężatki i wdowy, reprezentujące wśród uprawnionych do głosowania 52,1%, oddały głosów 57,6%. Matki więc najgorliwiej spełniają polityczny obowiązek obywatelski, i to znacznie gorliwiej niż kobiety zawodowo czynne.
 W całości stwierdzamy, że udział w głosowaniu jest stosunkowo mocniejszy przy wyborach do ciał ustawodawczych Rzeczypospolitej niż przy wyborach radzieckich, mocniejszy w dzielnicach robotniczych niż w dzielnicach zamożniejszych, mocniejszy u mężczyzn niż u kobiet, mocniejszy w wieku pełnej pracy zawodowej niż w wieku młodym i starym, mocniejszy u ludności robotniczo-rzemieślniczej niż u innej i mocniejszy u kobiet zamężnych wzgl. wdów niż u kobiet zawodowo czynnych. Tyle o samem wykonywaniu praw wyborczych. Drobną uwagę poświecić wypada technice organizacyjnej wyborów. W tej dziedzinie istnieją dwa systemy: przy wyborach radzieckich porucza się komisjom obywatelskim jedynie przeprowadzenie samej czynności głosowania i kontrolę nad stwierdzaniem wyników, przy wyborach sejmowych i senackich zaś usunięto jaknajbardziej ingerencję czynników urzędowych i oddano całą akcję wyborczą — oprócz wygotowania wstępnych list — komisjom wyborczym jako zasadniczym władzom wyborczym. W praktyce okazało się ponad wszelką wątpliwość, że system sejmowy przecenia siły i wolę obywatelstwa w tej dziedzinie, i samo ustalenie komisyj wyborczych jest pracą ogromnie mozolną, która może w dalszym rozwoju stosunków stanie się wręcz niepokonalną. Jak wszędzie tak i tutaj okazuje się, że pracy bieżącej, urzędowej nie można zlecać komisjom społecznym, praca ich winna być zredukowaną do tych czynności, które wymagają kontroli czynnika społecznego.
 Ugrupowania polityczne przeszły okres wielkiej płynności. W głosowaniach do rady miejskiej stawiano następujące listy kandydatów: W r. 1921 — 1) P. P. S., 2) Narodowej Partii Robotniczej, 3) Socjaldemokracji, 4) Lewicy socjalistycznej,