w mieście. W r. 1280 odstąpił książę Przemyśl II miastu dochody z jatek kupieckich, szewskich, kuśnierskich, rzeźnickich, i piekarskich oraz rzeźni. Istniał już w wieku 13 „Kameraus”, uważany jako waga miejska. Ośrodek administracyjny stanowił ratusz, pochodzący również z tego wieku.[1]
Wcześnie rozpoczęto budowę kościoła farnego (1262), który przez długie wieki był główną świątynią miasta królewskiego. W r. 1283 sprowadził Przemyśl II pierwszy zakon żeński, Dominikanki, do Poznania. Nad miastem królował nowy zamek książęcy na wzgórzu później Przemysławowskiem nazwanem. Po śmierci Przemyśla II stał się zamek siedzibą starosty generalnego Wielkopolski, który to urząd wprowadził Wacław II. Starosta generalny sprawował w imieniu króla nadzór nad miastami królewskiemi.
Obok miasta królewskiego prowadziły żywot prawnie samodzielne stare osiedla św. Marcina i św. Wojciecha oraz biskupia Śródka i wyodrębnione osiedle Ostrów czyli Ostrówek.
Od Władysława Łokietka przeniósł się punkt ciężkości państwa polskiego, przezeń zjednoczonego, do Krakowa. Poznań stracił charakter stolicy kraju, który po koronacji Przemyśla II nietylko faktycznie ale i prawnie posiadał, a zarazem postradał opiekę panujących, ostatni bowiem Piastowie niechętni byli Poznaniowi. Łokietkowi przeciwstawiły się szlachta wielkopolska i mieszczaństwo poznańskie. W r. 1309 oddał wójt Przemko miasto Henrykowi głogowskiemu. Było to pierwsze — i zresztą jedyne — samodzielne wystąpienie mieszczaństwa polskiego przeciw panującemu. Łokietek zdobył miasto ponownie. W r. 1331 oblegał je bezskutecznie Jan czeski wspierający Krzyżaków. Walki te wstrzymały rozwój miasta. W r. 1352 zawiązała się w Poznaniu pierwsza konfederacja szlachty. Wśród takich okoliczności nie był wiek XIV czasem rozkwitu miasta, jednakże długi spokój w kraju wyrównywał utratę pozycji politycznej i opieki królewskiej. Nie zaważyły też ciężko na losach miasta walki wewnętrzne podczas bezkrólewia przed wstąpieniem na tron Władysława Jagiełły, prowadzone między Nałęczami a Grzymalitami. Poznań w wojnie domowej był miejscem wysoce zagrożonem, ponieważ rezydował tu Domarat, starosta generalny, jeden z naczelników partyj wojujących. Oblężenie w r. 1383 przetrwał Domarat zwycięsko. Dopiero za panowania Władysława Jagiełły nastały dla Poznania warunki rozwojowe istotnie korzystne. Jagiełło opiekował się starannie miastem, często w niem gościł i obdarzył waż-
- ↑ Na podstawie płytek z wyobrażeniem lwa znalezionych w ratuszu przyjęto lata 1300—1306 (czas panowania Wacławów czeskich) jako okres pierwszej budowy ratusza, przynajmniej pierwszej murowanej. Lew zachodzi jednakże również na pieczęciach obu Przemyślów, uważamy przeto — wbrew dotychczasowej opinji —, że ratusz pochodzi z 13 wieku. „Theatrum” dokumentu Przemyśla II z r. 1280 (C. D. M. P. nr. 494) może być ratuszem, może być wagą miejską.
