Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania054.jpg

cenia, jeden młyn przy fosie. Z Garbar prowadziło 5 mostów poprzez otaczające je wody, a mianowicie most przy bramie Wielkiej nad fosą, wielki most przez Wartę na wschód (do Chwaliszewa), most przez fosę przy bramie Wodnej, most przez Wartę na Groblę, oraz przejście przez rzeczkę łączącą Wartę z fosą na południu Garbar. Poza mostem drugim przy bramie Wodnej, prowadzącym przez Wartę, powstało w XV wieku oddzielne przedmieście zwane Nową Groblą, później Groblą. Otoczone było ono całkowicie Wartą. Właściwą Wartą w rozumieniu ówczesnem było zachodnie jej ramię, płynące na miejscu późniejszej t. zw. Zgniłej Warty t. zn. na zachód od Grobli. Między Wartą płynącą od Bożego Ciała ku Grobli i jej odnogą okalającą Rybaki oraz południową częścią fosy miejskiej istniały osiedla następujące: w pobliżu kościoła Wszystkich Świętych, ku kościołowi Bernardyńskiemu uliczka Gaszką zwana; stanowiła ona niejako samodzielne osiedle w większem przedmieściu, które zwano Piaskami. Na zachód od Piasków było osiedle Czapnikami zwane (mniejwięcej obecna ulica Strzelecka), skąd było przejście do kościoła Bożego Ciała przez Wartę. Między dwiema odnogami Warty a Czapnikami mieściły się Rybaki. Na południe od karmelickiej odnogi Warty, t. zn. na wyspie tworzonej przez Strugę Karmelicką i Wartę było naogół zabudowań mało; w początkach XV wieku stawiony tam został kościół Bożego Ciała. Reszta, t. zw. Błonie, nie została w owym czasie zabudowana z powodu mokrego terenu. Poza odnogą karmelicką Warty ciągnęły się od bramy Wrocławskiej ku południowi następujące jednostki topograficzne: Stelmachy w pobliżu bramy, Nowe Ogrody (na zachód od drogi prowadzącej przez Półwieś do Kościana), a następnie Półwieś. Dalej na południe stały już wsie miejskie (Wierzbięcice). Od bramy Wrocławskiej ku zachodowi biegła droga do Frankfurtu. Przy drodze tej istniało osiedle Św. Marcina, z lewej strony pod jurysdykcją miejską z wyjątkiem samego kościoła, z prawej strony pod jurysdykcją kościelną. Zabudowania jurydyki kościelnej sięgały także t. zw. Muszej Góry (obecnego placu Wolności). Przed bramą Wroniecką rozbudowa była trudniejsza, ponieważ terytorjum to było bardzo bagniste, to też ku stronie wschodniej odchodziła jedna tylko uliczka, a pozatem rozmieścił się na terenie tym szereg młynów. Natomiast wykorzystano górzysty teren zachodni. Miejsce obecnej Wolnicy zajmowała uliczka, podobnie jak na Piaskach Gaszką zwana. Przy drodze do Winiar powstał znaczny szereg zabudowań i ogrodów zaliczanych do Św. Wojciecha, częściowo w prawie miejskiem, częściowo w kościelnem. Od bramy Wronieckiej w stronę zachodnią posuwały się zabudowania na ogół słabo, istniały tutaj osiedla o charakterze głównie wiejskim, mniej przedmiejskim, Glinki i Kondorf, dalej rozpoczynały się role jeżyckie.