Statut organiczny dla Królestwa Polskiego 1832
Preambuła[edytuj]
Z Bożej dopomagajacej łaski, my Mikołaj I, cesarz i samowładca Wszech Rosji, król polski, etc., etc., etc. Przy ciągłym i usilnem staraniu naszem o dobro narodów, przez najwyższą opatrznoś berłu naszemu powierzonych, my ze szczególną uwagą roztrząsalismy zasady przyszłej organizacji Królestwa Polskiego i, mając na względzie prawdziwe korzyści i stan tego kraju, oraz miejscowe potrzeby i zwyczaje mieszkańców, przy niezbędnej potrzebie ustalenia ich spokojności i dobrego bytu przez ściślejsze połączenia z państwen rosyjskim, przepisaliśmy i najłaskawiej nadajemy Królestwu Polskiemu następne zasadnicze prawa.
I. Przepisy ogólne[edytuj]
Art.1. Królestwo Polskie przyłączone na zawsze do państwa rosyjskiego stanowi nierozdzielną część tego państwa. Ono będzie miało osobny, do potrzeb miejscowych zastosowany rząd, niemniej swoje własne kodeksa cywilny i kryminalny; i wszystkie dotychczas istniejące po miastach i w gminach wiejskich, nadane im miejscowe prawa i ustawy pozostają na dawniejszych swoich zasadach i dawnej mocy.
Art.2. Korona Królewska jest dziedziczoną w osobie naszej i naszych potomków, nastęców i sukcesorów, stosownie do porządku, dla następstwa tronu Cesarstwa Wszech Rosji przypisanego.
Art.3. Koronacja cesarzów Wszech Rosji, krolów polskich zawiera się w jednym i tymże samym obrzędzie świętym, który będzie się odbywać w mieście stołecznym Moskwie w obecności deputatów Królestwa Polskiego, wzywanych do uczestnictwa w takowej uroczystości razem z deputatami innych części Cesarstwa.
Art.4. W przypadkach, w których wedle istniejących dopiero lub na przyszłość wydać się mających przepisów będzie ustanowiona w Rosji regencja, wladza regenta lub regentki państwa rozcziąga się i na Krolestwo Polskie.
Art.5. Wolność wyznania religijnego gwarantuje się w zupelnej mocy, każdemu w szczególności, pod protekcją rządu zostawuje się wolność sprawowania religijnych obrządków publicznie i bez żadnej przeszkody, a różnica w nauczaniu rozmaitych wyznań chrześcijańskich nie może byc powodem do wyłączenia kogokolwiek od praw i przywilejow wszystkim mieszkańcom Krolestwa nadanych. Osoby duchowne wszelkich wyznań zostają w równym pod protekcją i dozorem władz przez prawa ustanowionych. Wreszcie religia rzymsko-katolicka, jako przez największą część poddanych naszych Krolestwa Polskiego wyznawana, będzie zawsze szczególnym przedmiotem opieki i protekcji rządu.
Art.6. Fundusze posiadane przez duchowieństwo rzymsko-katolickie i grecko-unickie, uznają się za własnośc ogólną, nietykalną hierarchii kościelnej każdego z tych wyznań.
Art.7. Opieka praw rozciąga się jednostajnie na wszystkich mieszkańców Królestwa, bez żadnej różnicy stanu lub znaczenia. Każdy przez osobiste zasługi i talenta może dostąpić w kraju porządkiem w prawie przepisanym wszystkich godności i urzędów.
Art.8. Wolność osobista każdego zapewnia się i ochrania się mocą istniejących praw. Nikt nie może być aresztowany lub oddany pod sąd, jak tylko w przypadkach prawem przypisanych, za ścisłem zachowaniem porządku w tym celu ustanowionogo. Każdy z aresztowanych będzie zawiadomiony przez pismo o powodach zatrzymania go.
Art.9. Każdy z aresztowanych nie dalej jak w przeciągu pierwszych trzech dni swojego zatrzymania powinien być stawiony przed władzą sądowniczą, końcem wybadania go lub osądzenia według porządku przepisanego. Jeśli po takowem pierwszym śledztwie uznany będzie za niewinnego, odzyskuje natychmiast wolność; rownie uwalnia sie spod straży i ten, kto w przypadkach prawem przepisanych złoży za siebie dostateczną rękojmię.
Art.10. Porządek postępowania śledczego i sądowniczego nad najwyższymi urzędnikami Królestwa, jako też osobami obwinionemi w wykroczeniach stanu, będzie przepisany osobnem prawem, na fundamentach zgodnych z istniejącemi w tym celu ustawami w innch częściach imperium naszego.
Art.11. Prawo wszelkiej własności osób pojedynczych i stowarzyszonych, tak na powierzchni, jak wewnątrz ziemi znajdującej się uznaje się za święte i nietykalne, a to stosownie do ustaw istniejących. Każdy poddany Królestwa Polskiego ma zupełną wolność przesiedlania się i przeniesienia swej własności dokądkolwiek zechce, z zachowaniem tylko właściwych w tym względzie przepisów.
Art.12. Kara konfiskaty majątku stanowi się jedynie za wykroczenie stanu pierwszego rzędu, jak to będzie w szczególności oznaczono w osobnych przepisach.
Art.13. Ogłoszenie myśli za pośrednictwem druku ulegnie tylko ograniczeniu, jakie uznanem będzie za nieodbicie potrzebne do zapewnienia winnego uszanowania dla religii, nietykalności władzy najwyższej, nieskazitelności obyczajów i osobistego honoru każdego. W tym celu będą przepisane osobne prawidła, oparte na zasadach, które służyły podstawą do przepisów istniejących dziś w tej mierze w innych częściach państwa naszego.