Słownik etymologiczny języka polskiego/za
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
za, przyimek i przedrostek; prasłowiańskie; znaczy ‘z tyłu’ (niem. unter i hinter): zachód (zapad u innych Słowian), niem. ‘Untergang’, założyć, niem. ‘hinterlegen’, zawodzić, niem. ‘hintergehen’; zawiść i zajrzeć (‘patrzyć z tyłu’, w przeciwieństwie do na: nawiść, ‘miłość’); zapomnieć, ale zapamiętać (p.); przy wymianie: ‘coś za coś’; por. zawsze. P. zad. Poza Słowiańszczyzną, gdzie to za powszechne, brak odpowiedników gdziekolwiek indziej.
za, służy pytaniu, częściej iza, aza, izali, azali, ‘czyż?’; mylnie: aża, ażali, czego ani dawny język, ani inni Słowianie nie znają; w psałterzu: aiza, azawiem i azaliwiem, ‘czyż bo?’; szczególniej częste w 14. i 15. wieku; w porównaniu z biblją Leopolita rzadko już go używa; dziś je wznowiono; por. serb. zar (t. j. zaż), ‘czy?’, czes. dawniej za, zali, dziś z zd, zamiast z (jak to nieraz bywa): zda, zdali. Z poprzedniem za nie ma żadnego związku.