Słownik etymologiczny języka polskiego/poganin
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
poganin, poganie; pogański, pogaństwo; zamiast prawidłowej postaci: pogan, pogani, poganów; język dał się (od 18. wieku) zwieść owemu -an- z nazw topograficznych jak Rzymianie-Rzymianin, chociaż pogan nic z tem nie ma spólnego; błąd to zresztą ogólny, już w cerkiewnem, i u innych Słowian się powtarza, ale Czech i Ruś do dziś pohana, pogana, zatrzymali. U nas w 16. i 17. wieku częsty pohaniec, »pohański synu« (na Rusi pohanyj i ‘brzydki’; u Serbów pogań ‘nieczystość’, poganiti ‘zanieczyszczać’). Jedna z nielicznych (p. kolęda, rusałki, wino) pożyczek prastarych, na Bałkanie wprost z łaciny przejętych; łac. paganus (franc. païen) oznaczało ‘bałwochwalcę’, kryjącego się jeszcze po wsiach i w kraju (pagus, ‘kraj’), gdy po miastach chrześcijaństwo już zwyciężyło. Jak Niemiec ‘grykę'’ Heidekorn od Heide (‘pogan’), tak obzywa i Słowianin poganką, tatarką, hreczką lub gryką, to późno ze Wschodu przywiezione zboże, od Tatarów-pogan lub »Greków«, tak samo za pogan liczonych.
