Słownik etymologiczny języka polskiego/obrus
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
obrus dostał się na stół dopiero w 14. wieku. Pierwotnie służył ucieraniu rąk, potu; cerkiewne nie zna jeszcze innego obrusa, ubrusa. Ale »ociera« się i żelazo, ostrząc je na brusie, więc brus prasłowiańska nazwa dla ‘kamienia szlifierskiego’, ‘osły’ (my ją niemal zapomnieli), czes. brus, ‘osła’; tak samo ociera się ziarno w żarnach, i najdawniejsze zapisane zdanie polskie zachowało czasownik pobrusić dla ‘mełcia’ (z połowy 13. wieku: »daj ać ja pobruszę, a ty otpoczywaj«, mówi mąż do żony); co 1535 r. szlifem zowią, nazywa Stanko 1472 r. jeszcze brusinami. Tu i bruśnica, co Niemcy pożyczyli jako Preisel-beere, bo jej jagody łatwo się ocierają, opadają. Pień brŭs-; z wydłużonem ŭ = y: brys; z wokalizacją o: brus, z *brous; u nas tylko ta ostatnia postać, ale cerk. bułg. brŭsnąti, ‘golić’, rus. bros, ‘odpadki’, brosať, ‘rzucać’; cerk. brysało, ‘pędzel’, serb. obrisacz, ‘ręcznik’, obrisati, ‘obcierać’; serb. ubrus, ‘obrus’, itd.; w lit. bujnie zastąpione, ale z -k wobec słowiań. -s, co nieraz bywa: ibrukti, ‘wepchnąć’, brūkis, ‘kresa’, brukne, ‘bruśnica’, braukti, ‘ścierać’.
