Słownik etymologiczny języka polskiego/krok
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
krok, kroczyć, kroczek; krocz, o ‘chodzie końskim drobnym’ (»iść z kroczy, kroczą«); krocze i międzykrocze (anatomiczne); kroczysty, por. szłapisty, o koniu; częstotliwe wszelakich złożeń: przekraczać, wykraczać, okraczać; »na okracz«, okrakiem (‘z rozstawionemi nogami’); może i pokraka tu należy (o ‘dziwacznym chodzie’ pierwotnie?); dawniej (15. wiek) kraczaj (biblja, krok u Leopolity), obok jedynie oczekiwanego kroczaj (a z tego kroczej, przyrostek -ēj); jest i kraczoch, ‘włóczęga’. Tak samo na Południu i Rusi: cerk. dlgokrak, ‘długonóg’, bułg. serb. krak, ‘noga’, kraczati, ‘kroczyć’, kracza i kraka, ‘noga świńska, szynka’, rus. okorok, ‘szynka’; południowe kraczun, starorus. koroczun, do kroczyć (kracziti, korocziť), o ‘zimowem przesileniu nocy; nazwa świąt Bożego Narodzenia za chrześcijaństwa’ (stąd węg. karacsony, ‘Boże Narodzenie’, rumuń. craciun; na Rusi koroczun dziś w znaczeniu ‘koniec’: »priszoł jemu karaczun«, »zadať karaczuna«); lit. karka, ‘ramię, barki; szynka’. A więc pień kork; tymczasem u Czechów zamiast oczekiwanego *krak jest tylko krok, pokrok, ‘postęp’, kroczej, ‘krok’, tak samo u Serbów krok, krocziti, krokaj, a są i postaci z sz-, szkrok; cerk. okrocziti, ‘otoczyć’; niedosyć na tem, są w serb. i słowień. niesłychane skądinąd postaci z ora (jakby pomieszane z krok i krak?): korak, korakljaj, koracziti, ‘kroczyć’, słowień. korakati i koracati, a nawet rus. korjaka, ‘kroczysty’, koracziť sia, ‘odstępywać’, koraczki, ‘na czworakach’; zupełne więc zamieszanie, przyczem polszczyzna jeszcze najmniej od zwykłego porządku odstąpiła, więc dowolności owej nie tykamy dalej.
