Słownik etymologiczny języka polskiego/dzięk
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
dzięk, dzięka, dzięki, wdzięk (od Górnickiego 1566 r. ‘gracja’); wdzięczny; bez i przez dzięki, ‘gwałtem’; dziękować, dziękczynienie, zawdzięczać, odwdzięczyć się, powszechne od 14. w. (w psałterzach i biblji), poszło z czeskiego, n. p. w ewangeljach 15. i 16. wieku: »miej go dzięk« = měj jho dík, dieka, dika, wdiek, wdieczný, bez dieky, diekowati, ależ nosówkę chyba jeszcze Czesi sami posiadali, inaczej należałoby przypuścić, że z czes. diek Polacy sami dzięk urobili (wtórne nosówki zjawiają się dopiero później), chociaż to bynajmniej nie wykluczone; samo czes. diek przejęto z niem. dank, ależ niem. an Czesi pierwotnie przez ą = u oddawali, en, in przez ę = ie (ia), więc i tu trudność znaczna. Inne języki słowiańskie nie znają tego słowa; małorus. djakuwaty zruszczono dowolnie z pol. dziękować. W 15. i 16. wieku przejęliśmy powtórnie dank wprost z niemieckiego, ‘nagroda’, ‘pierwszeństwo’: »dank przyznawać, oddawać«; ale i ‘wdzięczność’: »miejcież dank«; abdankować wojsko, ‘rozpuszczać’, ‘abszytować’, abdanken. Nazwa herbowa Abdank nie poszła wedle znanej legendy z hab-danku, chociaż już 1408 i 1432 r. Habdanków wymieniają, bo w pierwszej połowie 14. wieku i przez cały 15. przeważały formy z au: audank, audaniec, co z dankiem nic nie ma spólnego (od Audentius, czy od normańskich Audunów, od audr, ‘skarb’, ?).
