Słownik etymologiczny języka polskiego/bały
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
bały, bałonie, bałuchy, ‘ślepie’, wybałuszyć (oczy), bałuch i o zającu (dla wytrzeszczonych oczu). Możnaby, jak baki, odnosić do pnia ba-, z bhē-: bhō-, ‘świecić’ (ind. bhāti, grec. fainō), ale przeczy temu wiek i ograniczoność słowa. Nasuwa się inny wywód, od bałdy, ‘gałki (zatyczki)’, co wzięte z rus. bałda (z tatars.) ‘narośl na drzewie, pałka’, ‘bałwan’ (o człowieku-niezdarze); u Korczyńskiego r. 1698: »nikt nie przyprawił urzniętych bałdów« (‘gałek’), u niego o rusyzmy nietrudno; bały byłyby zgrubieniem bałd? Takie zetknięcie się słów narzeczowych z ruskiemi bywa, np. w polskim Fortunacie z r. 1560 mowa o czapce-bodatce, przenoszącej cudem-błyskawicą posiadacza; bodacić się, ‘przenosić się w ten sposób’; ależ bodziać, badziać się, ‘włóczyć, tłuc się’, powtarza się tylko w białorus. badziacca, co to samo znaczy; rusk. badiaga, badiażka, badiażnik o ‘zabawce i zabawnikach’ (do bodę?). Obok bałd są na Rusi i bołdy, a dalej bułdyr, ‘pryszcz’, bułdyga, ‘pijaczyna’, bołdyr, o ‘mieszańcach’, a stąd i gwarowe polskie: bałdyga, beldonek nawet, o ‘niezgrabnym’. Więc baczyć, słowo dawne, od nowych bał(uchów) oddzielić wypadnie i pozostawić na razie nieobjaśnionem.
