Problem istnienia Boga u Anzelma z Canterbury i problem prawdy u Henryka z Gandawy/Część pierwsza/Rozdział 3/Związki z Augustynem
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Związki z Augustynem |
| Podtytuł | Rozdział 3 |
| Pochodzenie | Problem istnienia Boga u Anzelma z Canterbury i problem prawdy u Henryka z Gandawy |
| Wydawca | Towarzystwo Naukowe KUL |
| Data wyd. | 1961 |
| Miejsce wyd. | Lublin |
| Źródło | skany na commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Aby można było jasno zobaczyć całą odrębność poglądów Anzelma, to, co nazywa się jego filozofią, należy jeszcze krótko rozważyć związki Anzelma z Augustynem.
Cruz Hernandez twierdzi, że pozycji umysłowej Anzelma nie można w ogóle utożsamiać z pozycją umysłową Augustyna[1] i że Anzelm wziął od Augustyna tezy neoplatonizmu. Wszystko to Anzelm oczywiście przetworzył i na swój sposób wykorzystał w kontemplacji „zakrytego” Boga, czyli niedostępnego bezpośredniemu poznaniu ludzkiemu.
Thonnard dodaje, że Anzelm wprawdzie wziął z pism Augustyna także metodę filozofowania, ale bardzo ją ulepszył, a nawet zmienił. Augustyn usiłował tylko tak opracować dane Objawienia, by utworzyć jedną całość poglądów filozoficzno-teologicznych. Anzelm natomiast precyzuje terminy, określa podstawowe założenia, ustala przedmiot i kierunek badań. Augustyn opiera się bardziej na założeniach retoryki. Anzelm kieruje się prawami metodycznymi, przewidzianymi dla traktatu filozoficznego. Zna metodę dialektyczną, którą inspiruje przecież logika Arystotelesa[2]. Nie trudno zresztą ją wykrywać w teorii rectitudo. Arystoteles właśnie bardzo podkreślał związek pojęć z rzeczami. Sensowność pojęć i nawet zasada niesprzeczności zależą od tego, że rzeczy realnie różnią się między sobą. Pojęcia są tylko znakami rzeczy i są różne, ponieważ właśnie realnie różne są rzeczy[3].
Audet bardzo starannie porównuje Augustyna i Anzelma wykazując, że Augustyn jest dla Anzelma źródłem wiedzy, którą Anzelm posługuje się tylko jako elementem swego samodzielnego myślenia[4].
Augustyn jest więc dla Anzelma tylko punktem wyjścia. Wyszkolony na Augustynie Anzelm już potem samodzielnie przemyśliwał problemy. A świadczy o tym jego świetne wykorzystanie osiągnięć dialektyków i teologów, tak zasadniczo do czasów Anzelma nie dających się pogodzić.
- ↑ Por. M. Cruz Hernandez, op. cit., s. 12; por. w tym rozdz. przyp. 16.
- ↑ Méthode connue de Saint Anselme est celle des écrits augustiniens, tous composés après la conversion, en sorte que l’intelligence s’y exerce sur le donné révélé pour aboutir à un ensemble des doctrines en même temps philosophiques et théologiques [...]. Mais voici grande différence [...] ce qui frappe en Saint Anselme, c’est le réel progrès [...] dans la précision des termes, la définition des idées maîtresses, la détermination des sujets et l’ordre des développements [...] Saint Augustin [...] s’inspire plutôt des préceptes de la rhétorique, et non des règles qui commandent un traité de philosophie. Saint Anselme au contraire connaît la nouvelle méthode dialectique très en vogue dans les écoles de son temps, inspirée de la logique d’Aristote, et il la pratique volontiers. F. Thonnard, Caractères augustiniens de la méthode philosophique de Saint Anselme, W: Spicilegium Beccense, t. I, s. 182.
- ↑ Arystoteles, Meteorol. rozdz. 4 i 5, 373 a 32 nn.
- ↑ A. Audet, Une source augusiiniennc de l'argument de Saint Anselme, passim.
