Przejdź do zawartości

Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Opaci

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Stanisław Piekarski
Tytuł Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów
Wydawca M. Arct
Data wyd. 1930
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne O – wykaz haseł
O – całość
Indeks stron

Opaci (łać. abbas, po syro-chaldejsku „ojciec“), 1) przełożeni klasztorni w zakonach benedyktynów, cystersów, trapistów i in. noszą ten tytuł, jeśli klasztor liczy przynajmniej 12 mnichów (w Polsce opactwo cystersów w Szczyrzycu, diec. tarnowska), 2) przełożeni kościołów kolegjackich, w których obowiązuje życie wspólne (prepozyci). Opaci, wyjęci z pod władzy biskupiej (abbates exempti) i zarządzający pewnem terytorjum z władzą biskupią, zwą się „abbates nullius“ t. j. opatami nie należącymi do żadnej diecezji. Opaci zakonni są albo dożywotni albo wybierani na trzy lata, stosownie do reguły zakonu. Wybiera ich ogół zakonników pewnego klasztoru a zatwierdza biskup, opatów zaś, wyjętych z pod władzy biskupiej, papież. Opatom przysługuje prawo używania odznak biskupich, t. j. mitry (infuły), pierścienia i pastorału. W klasztorach żeńskich godności opata odpowiada godność ksieni (abbatissa).
W Polsce istniały bardzo liczne i bogato uposażone opactwa, z których 13 za czasów Augusta III należało do nominacji królewskiej. Po rozbiorach w b. zaborze austrjackim zniósł je Józef II a w b. zaborze pruskim rząd pruski w r. 1830. W b. Królestwie Kongresowem arcybiskup warszawski, Franciszek Malczewski, przedstawił papieżowi, że na uposażenie nowych biskupstw i seminarjów duchownych można użyć tylko dóbr klasztornych, uzyskał zezwolenie papieskie i pismem z 17 kwietnia 1819 zniósł w granicach Królestwa wszystkie opactwa, bogatsze klasztory i kolegjaty, a mianowicie opactwa benedyktyńskie św. Krzyża i w Sieciechowie, cysterskie w Jędrzejowie, Lędzie, Koprzywnicy, Wąchocku i Sulejowie, norbertańskie w Hebdowie i Witowie, kanoników laterańskich w Mstowie i Czerwińsku i wiele innych.

(Por. artykuł p. t. Opaci i opactwa w „Encyklopedii Staropolskiej” Zygmunta Glogera).


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Stanisław Piekarski.