Oś, ta część u wozu, na którą wkładają ś. koła, około której koła biegną (fig.); sprowadzać co na o-i = lądem; linja prostopadła, przeprowadzona od samego wierzchołka ciała, kuli aż do jego przeciwnego końca, do podstawy, linja, dokoła której pewien układ punktów pozostaje w ruchu; w matem., pewna prosta w danym utworze geometrycznym a. układzie utworów (o. kuli, walca, stożka, elipsy); w mech., i o. koła = wał, na którym ś. ono obraca; o. obrotu ciała = linja idealna, około której wiruje ciało; o. wolna = gdy siły odśrodkowe ciała obracającego ś. jednostajnie około osi, wzajemnie ś. znoszą i z tego powodu oś nie ma do zniesienia żadnego ciśnienia; w miner., o. krystalograficzna a. oś krystalizacji = linja idealna, przechodząca przez środek kryształu a. łącząca środki naprzemianległych jednakowych ścian, jednakowych. krawędzi, a. wierzchołki naprzeciwległych jednakowych kątów; w astr., o. godzinna = oś, na której osadzone jest koło słoneczne; o. ekliptyki = linja prostopadła do ekliptyki i przechodząca przez jej środek; o. ziemi, o. ciała niebieskiego = oś ich obrotu dziennego; o. świata = linja, dokoła której dokonywa ś. pozorny obrót dzienny sklepienia niebieskiego, przedłużenie osi ziemskiej (fig.); o. równika = linja prostopadła do płaszczyzny równika w jego środku, o. świata; w fiz., o. zwierciadła kulistego = każda linja prosta, przez środek jego krzywizny przechodząca; o. soczewki = linja, przechodząca przez jej środek optyczny; o. trwała = o. dokoła której ciało wiruje; w anat., o. ciała = linja, myślą przeprowadzona przez środek ciała od głowy do nóg.
Strona w Wikisłowniku
