Kraków. Przewodnik dla zwiedzających z planem miasta/Historja Krakowa

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor anonimowy
Tytuł Kraków
Podtytuł Przewodnik dla zwiedzających z planem miasta
Część Historja Krakowa
Wydawca Krajowid
Data wyd. 1936
Miejsce wyd. Kraków
Źródło Skany na Commons
Inne Cały tekst
Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron
Barbakan i Brama Florjańska.
KRAKÓW

Według legendy książę Krak, około IX. w. założył gród Kraków.
W r. 955, Mieszko I przyłączył Kraków do ziem polskich. Bolesław Chrobry w r. 1000 obrał go za stolicę Polski i rozpoczął budowę katedry i zamku na Wawelu. W r. 1039 Czesi zrabowali Kraków, i wynieśli skarby Chrobrego. Bolesław Śmiały koronował się w Krakowie, lecz zabicie św. Stanisława w r. 1079 i testament Bolesława Krzywoustego, wtrąciło Kraków w otchłań zamętów i walk o tron krakowski. W r. 1142 ponowny najazd Czechów na Kraków. W r. 1241 został zniszczony przez najazd Tatarów. Bolesław Wstydliwy sprowadził kolonistów niemieckich, którzy odbudowując Kraków, wytyczyli dzisiejszy plan rynku i 10-ciu ulic wylotowych. W r. 1260 powtórne zniszczenie Krakowa przez Tatarów.

Po walkach o tron, Władysław Łokietek, poskromiwszy bunt Niemców krakowskich pod wodzą Alberta w r. 1311, koronuje się w r. 1320. Rozbudował Kraków od Wawelu do Rynku. Pod murami miasta założył Kleparz. Kazimierz Wielki założył w r. 1364 Uniwersytet, w tymże roku przyjmował monarchów europejskich, co świadczyło o potędze Krakowa. Założył miasto Kazimierz, w r. 1365 ustanowił najwyższy sąd na zamku i ukończył budowę katedry. W r. 1400 królowa Jadwiga ufundowała Uniwersytet Jagielloński. W przeciąku XV i XVI w. doszedł Kraków do szczytu swego rozwoju przemysłowego i oświatowego i swej potęgi jako stolica wielkiego państwa. Liczba mieszkańców wynosiła ok. 80.000.

Od początku XVII w. zaczął się upadek. W r. 1609 przeniesienie stolicy przez Zygmunta Wazę do Warszawy. W r. 1655 najazd Szwedów zniszczył Kraków prawie doszczętnie. Przyczynił się do tego późniejszy najazd Rakoczego i straszliwa zaraza panująca pod koniec w. XVII. W r. 1702 ponowny najazd Szwedów, później przez cały wiek trwające przemarsze wojsk saskich, szwedzkich i rosyjskich, jak również liczne zarazy i pożary spowodowały, że Kraków doszedł do ruiny i pod koniec XVIII w. liczył zaledwie 9 tys. mieszkańców.
W r. 1794 Kościuszko proklamuje na Rynku powstanie. Po klęsce Kościuszki Prusacy wkroczyli do miasta i wywieźli skarbiec koronny. Trzeci rozbiór Polski oddał Kraków Austrji.
Z początkiem XIX w. rząd i magistrat zburzył szereg zabytków i Kraków zatracił swój średniowieczny charakter.
W r. 1809 Józef Poniatowski wkroczył do Krakowa, który przyłączony został do Wielkiego Księstwa Warszawskiego. Po klęsce Napoleona kongres Wiedeński utworzył Rzeczpospolitą Krakowską z Krakowa i okolicy, która trwała do powstania w r. 1846. W tym okresie Kraków zaczął powoli odradzać się i podnosić z upadku. W r. 1817 urządził pogrzeb Poniatowskiemu, w r. 1818 Kościuszce i wzniósł mu największy na świecie kopiec na górze św. Bronisławy. W r. 1846 przeszedł pod panowanie austrjackie. W r. 1850 pożar (40 z rzędu) zniszczył przeszło połowę miasta. W r. 1860 Autonomja Galicji pozwoliła na rozwój narodowy i od tego czasu Kraków stał się centrum duchowem Polski. Uniwersytet się odradza, powstają szkoły. W r. 1890 pogrzeb Mickiewicza, w r. 1900 Jubileusz Uniwersytetu, w r. 1910 obchód Grunwaldzki. W czasie po 1905 r. Józef Piłsudski zaczął organizować tu zaczątki Legjonów. Prezydenci J. Dietl, M. Zyblikiewicz i J. Leo przyczynili się bardzo do rozwoju Krakowa. W r. 1914 utworzono Legjony i władzę nad pierwszą brygadą objął Piłsudski, wyruszając do walki z Rosją. W r. 1918 Kraków pierwszy dał hasło do zrzucenia jarzma niewoli.

⬥⬤⬥




Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: anonimowy.