Encyklopedyja powszechna (1859)/Anhydryt
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Anhydryt |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Anhydryt. Pod tém nazwiskiem znany jest siarczan wapna bezwodny, nazywany jeszcze gipsem bezwodnym, muriacytem lub karstenitem. Minerał ten znajduje się w przyrodzie pod trzema postaciami, jako anhydryt krystaliczny, włóknisty i ziarnisty. Twardość ma 3, 5, większą nawet, niż marmur posągowy; c. g. 2, 899; jest zwykle biały, często z fioletowym lub błękitnawym odcieniem. W ogniu nie bieleje, pod dmuchawką trudno się topi w emaliję białą; w kwasach nie rozpuszcza. Rzadko się bardzo znajduje w kryształach wykończonych, zwykle bywa w massach łupkowych, których łupliwość i podwójne łamanie światła dowodzą, że pierwotną formą jego jest słup prostokątny prosty, co i stwierdziły wykończone jego kryształy znalezione w Hall w Tyrolu, w Bex w Szwajcaryi i w Ischl w Austryi. Połysk ma słabszy niż gips blaszkowy, zwykle jest bardzo przeświecający, a przezroczysty tylko w cienkich blaszkach. Odmiana włóknista jest bardzo rzadką, znajdują się w wyżej wspomnianych miejscowościach, w postaci mass włóknistych ceglastego lub mięsnego koloru, podobnych do gipsu, lecz bez połysku jedwabistego; a nadto i w Wieliczce, jasno-szarej barwy, gdzie tworzy małe massy pozaginane nakszlałt kiszek, co spowodowało nazwę kamienia kiszkowego (Gekrösstein, pierre de tripes). Najważniejszą odmianą Anhydrytu jest odmiana ziarnista, podobna utkaniem swojem do marmuru pąsągowego, mocniej przeświecająca, ziemista, z ziarnami szerokiemi, łuszczkowatemi, podobnemi do ziarn w marmurach greckich. Zwykle odmiana ta bywa szaro-białą z odcieniem fioletowym, niebieskim lub różowym. W Vulpino blisko Bergamo, odmiana ta zawiera w sobie nieco krzemionki, jest wiec bardzo twardą i nosi tam nazwisko Vulpinitu. Używa się tam na wyroby, mianowicie w Medyjolanie, jako marmur, i zowie się tam Bardiglio de Bergame. K. J.
