Encyklopedyja powszechna (1859)/Algarotti
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Algarotti |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Algarotti (Franciszek d’), pisarz włoski, urodzony w Wenecyi 1712, który obok znajomości nauk posiadał wysokie ukształcenie w sztukach pięknych i literaturze. Nauki pobierał z kolei w Rzymie, Wenecyi i Bolonii, i ogromne uczynił postępy w matematyce, astronomii, filozofiii, fizyce; ostatniej i anatomii ze szczególnym zamiłowaniem się poświęcił, posiadał także dokładną znajomość języka łacińskiego i greckiego, a całą uwagę swoją zwrócił na język toskański. W podróżach swoich Algarotti zwiedził Francyję, Angliję, Rossyję, Niemcy i wszystkie miejsca ważniejsze Włoch. Nabył niemałego rozgłosu, mając 25 lat wieku, przez ogłoszenie w Paryżu pierwszej części swego dzieła: Neutonianismo per le donnę (1737 r.). na wzór Fontenelle’a mnogości światów. Algarotti przebywał naprzemian w Paryżu, w Cirey, u margrabiny du Chatelet i w Londynie, aż nakoniec w r. 1739, z lordem Baltimore udał się do Petersburga. W powrocie przejeżdżając przez Rheinberg, został przedstawiony Fryderykowi II, natenczas jeszcze następcy tronu, który go bardzo polubił, a objąwszy rządy państwa wezwał na dwór swój uczonego Włocha, i nadał mu wraz z potomstwem jego godność hrabiowską, później zaś mianował go szambelanem i kawalerem orderu zasługi. Niemniejszych także doznawał względów Algarotti od Augusta III, króla polskiego, który go mianował swoim radcą tajnym. Algarotti przebywał z kolei w Berlinie i Dreźnie; Wolter bardzo go cenił i niejednokrotnie wspomniał o nim w pismach swoich. W r. 1747 Algarotti wrócił do ojczyzny; najprzód udał się do Wenecyi, później do Bolonii, nakoniec osiadł w Pizie, gdzie umarł 1764 r. Sam ułożył projekt pomnika dla siebie, który mu Fryderyk II wystawić kazał w Pizie na Campo Santo. Algarotti posiadał wiadomości rozległe, różnorodne i gruntowne, a w rzeczach malarstwa, rzeźby i budownictwa nie było lepszego pod ten czas w Europie znawcy nad niego. Sam rysował bardzo pięknie i wielu artystów wykształciło się pod jego kierunkiem. W dziełach jego, w których traktował najrozmaitsze przedmioty, napotykają się poglądy nowe, myśli genijalne i świetne. Sposób pisania jego nie jest namiętny, lecz pełen powabu i elegancyi, a listy jego są prawdziwemi wzorami dla pism tego rodzaju. Ostatnie wydanie dzieł jego w siedmnastu tomach, wyszło w Wenecyi od 1791 do 1794 r. Na szczególną uwagę zasługuje dzieło jego: Saggi sopra le belle arti, a Lettere filologiche, były przedrukowane w Wenecyi 1826 r. Niektóre pisma jego były tłómaczone na język francuzki, w polskim zaś przekładzie posiadamy: Sejm walny Cyterski (Congresso di Citera), dokonany przez Maryję Maliszewską.
