Encyklopedyja powszechna (1859)/Adjutant
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Adjutant |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Adjutant. Oficer przydany do boku jenerała lub dowódzcy, jużto dla roznoszenia rozkazów na polu bitwy, jużto dla pomocy we wszystkich czynnościach służbowych, tak w polu jak w garnizonie. Dawniej jenerałowie tylko miewali adjutantów; w końcu XVIII wieku dodawano ich i półkownikom; w dzisiejszych organizacyjach spotykamy i adjutantów batalionowych. Adjutanci pułkowi, batalijonowi, zarządzają biórem pułkowém i batalijonowem i wyręczają dowódzców w szczegółach adminislracyi wewnętrznej. Po twierdzach i miastach garnizonowych dodawani bywają komendantom i majorom placu, do pomocy w miejscowej służbie wojskowej, adjutanci placu. Monarchowie europejscy, przybierający zwykle stopień i mundur wojskowy, powołują też do boku swego adjutantów; jestto przecież raczej honorowa posada dworska, niźli stopień z pewnemi wojskowemi połączony obowiązkami. W Rossyi i Prusach, adjutanci do boku monarchy powołani noszą nazwę jenerał-adjutantów, jeżli jeneralską posiadają rangę, a fligel-adjutantów czyli adjutantów skrzydłowych, jeźli niższy mają wojskowy stopień. We wszystkich wojskach europejskich odznaczają się adjutanci wyższych dowodzców albo całkiem osobnym mundurem adjutanckim, albo też pewną odmianą w mundurze pułkowym, np. dodaniem akselbantów, lampasów, kolorem kitki, sposobem noszenia stósowanego kapelusza lub szarfy i t. p. Lubo w dawném wojsku polskiém z czasów rzeczypospolitej hetmani i dowódzcy musieli mieć zapewne u boku swego rycerską młodzież, co obowiązki dzisiejszych adjutantów pełniła, nazwa ta jednak pojawia się dopiero za króla Stanisława Augusta. Regulamin służby obozowej i garnizonowej roku 1775 wydany, określa powinności jenerał-adjutantów i adjutantów. Jenerał adjutantami zwali się adjutanci do boku jenerałów dodani, bez względu zresztą na stopień wojskowy, jaki sami posiadali, adjutantami zaś po prostu, oficerowie dodani do boku sztabsoficerów. Czterech adjutantów królewskich nazywa Regulamin z r. 1786 fligel-adjutantami, miano jenerał-adjutantów wyłącznie dla adjutantów jeneralskich zachowując. Wiadomo wszelako zkąd inąd; że król Stanisław August miał, oprócz owych czterech fligel-adjutantow, u boku swego dwóch adjutantów z rangą jeneralską. W wojsku polskiém po r. 1815 odróżniano adjutantów polowych, którzy wchodzili w skład sztabów jenerałów broni, dywizyi i brygad, i adjutantów placu, dodawanych do pomocy komendantom twierdz lub majorom placu. Wł. B.
