Encyklopedyja powszechna (1859)/Absolutny
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Absolutny |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
Absolutny, bezwzględny, a jako rzeczownik: Absolut, absolutność, wyraz używany w terminologii filozoficznej, oznacza to, co uważane samo przez się, bez względu na inny jakikolwiek przedmiot lub rodzaj istnienia, wprost przeciwne jest wszystkiemu relatywnemu, względnemu. I tak np. mówimy o absolutnej wartości dobrego czynu, więc o wartości, jaką czyn ten posiada bez względu na inną jakąbądź okoliczność, a zatem sam przez się i dla siebie. W nowszych systematach filozoficznych absolutem nazywano to, co samo w sobie jest niezmienném, prawdziwém i ostatnią, a raczej pierwszą przyczyną wszystkich zjawisk materyjalnych i umysłowych, gdy tymczasem te zjawiska w sobie uważane są rozmaite, zmienne i nawzajem jedne od drugich zależne. Oczywiście przedewszystkiém to pojęcie absolutności da się zastosować do Boga, którego też nowsze szkoły zwykły stanowczo nazywać myślą absolutną, lub jedném słowem: absolutem, — następnie do przestrzeni, w której wszystko się mieści, a która jedna nie mieści się w niczém, — do czasu, któremu nie można naznaczyć ani początku ani końca, — w bardziej ścieśnioném już znaczeniu, do prawdy, która absolutną zapewne być musi w swej czystości, lecz której jako takiej skończony rozum ludzki nigdy odkryć ani pojąć nie zdoła, — do piękna, które jako absolutność nic istnieje w stworzeniu, lecz jedynie w cudownej twórczości artysty; — nakoniec do dobra, które właściwie nie jest czém inném, jedno wynikiem absolutności praw Boskich, które więc w życiu praktyczném nigdy urzeczywistnić się nie da. F. H. L.
