Encyklopedyja powszechna (1859)/Ałun zwyczajny
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Ałun zwyczajny |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Ałun zwyczajny (Alumen, Alum), siarczan glinki z siarczanem potażu lub amonii; w handlu zwykle znajduje się w postaci wielkich kryształów ośmiościennych, niekiedy sześciennych; albo mass solnych bezbarwnych, pół przezroczystych, smaku słodko ściągającego. Jest on przedmiotem fabrykacyi, częstokroć na ogromną skalę rozwiniętej. Otrzymuje się rozmaitemi sposobami: 1) Z kamienia ałunowego otrzymują na wielką skalę ałun w Tolfa przy Civita-Vecchia w państwie kościelném; przez słabe wypalenie, w skutek którego wodan glinki ulega rozkładowi, i pozostała glinka już się z kwasem nie łączy; następnie przez wyługowanie i krystalizacyją. Wyrób zwany ałunem rzymskim, zwykle jest różowawy, co pochodzi od półtoro-tlenka żelaza, którym kryształy są powleczone; ponieważ jednak nie zawiera go w związku chemicznym, dla tego dawniej za najlepszy był uważany. 1) Z rud ałunowych, jak z łupku ałunowego i ziemi ałunowej. W ciałach tych jak to ze składu ich widzimy, nie ma ałunu gotowego, lecz dopiero powstaje, w skutek działań chemicznych zachodzących przy prażeniu i wietrzeniu tych mass mineralnych, Z roztworów otrzymanych przez wyługowanie, w skutek właściwego postępowania, wydzielają się sole żelazne, a po dodaniu soli potażowych, przez odparowanie do krystalizacyi, otrzymuje się ałun dosyć czysty. 3) Z gliny, (ob.), która powinna być jak najczystsza, wolna ile być może od wapna a szczególniej od żelaza. Glina dla ułatwienia działania kwasu siarczanego lekko się wypala, następnie proszkuje, mięsza z 40 pCtwym kwasem siarczanym, i długo utrzymuje w temperaturze blizkiej wrzenia wody; przez co kwas siarczany rozrabia krzemian glinki, daje siarczan glinki rozpuszczalny, który wyługowany wodą przez zmieszanie z odpowiednią ilością soli alkalicznych i krystalizacyją, wydaje ałun zwyczajny. Tym sposobem u nas ze sprowadzanej z zagranicy gliny, wyrabiają ałun. 4) Nakoniec otrzymują także ałun z minerałów glinkę zawierających, np. z feldspatu (ob.); lecz podane w tym celu postępowanie Turner’a, dosyć trudne i kosztowne dotąd, nie wiele się rozpowszechniło. K. J. — T. C.
