Encyklopedja Kościelna/Corpus catholicorum i evangelicorum

<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom III)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1874
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Indeks stron

›››

[502] Corpus catholicorum i evangelicorum. Ogólne sprawy Niemiec należały do jurysdykcji sejmów rzeszy, na których sporne punkta większością głosów rozstrzygano. Podobnie rzecz się miała ze sprawami, dotyczącemi się Kościoła. Kiedy wszakże w XVI wieku niektóre niemieckie stany, przyjąwszy naukę Lutra, ściślej między sobą się połączyły, cesarz i rzesza zmuszeni byli wchodzić z niemi w układy, jako z odrębną całością polityczną. Kiedy następnie pokojem religijnym 1555 przyznano zwolennikom wyznania augsburgskiego jednakie z katolikami prawa, a później art. V § 52 pokoju westfalskiego zastrzeżono, iż w rzeczach dotyczących się urządzeń kościelnych tylko stany tegoż samego wyznania mogą wydawać prawomocne uchwały (jus eundi in partes), wytworzyły się dwie samoistne korporacje: corpus catholicorum i corpus evangelicorum. Katolicy niechętnie przyjęli ten podział, gdyż Papież nie chciał uznać kompetencji takiego corpus catholicorum i sprawy odnoszące się do religji rozstrzygały się w Rzymie, albo na dworze cesarkim.cesarskim. Tylko w szczególnych wypadkach, dla większego pośpiechu, stany katolickie zbierały się w owe corpus, którego przewodniczącym bywał arcybiskup, elektor moguncki. Protestanckie stany zaś tworzyły stałą korporację, pod zwierzchnictwem (directorium) elektora saskiego (od r. 1653). Zadaniem corporis evangelicorum było rozstrzyganie spraw, odnoszących się do obrony interesów protestanckich, przeciwko duchowieństwu katolickiemu. Uchwały c. ev. mają znaczenie tylko jako historyczne świadectwa wzajemnego stosunku wyznań religijnych w cesarstwie Niemieckiém. Dokładnie traktuje ten przedmiot Henr. v. Bülow: Ueber die Geschichte und Verfassung des Corporis Evangelicorum, 1795. Decyzje c. e. znaleść można w Zbiorze [503]wszystkich conclusorum, wydanym w Regensburgu 1752 i 1786. Zbiór ten obejmuje 4 t. in. f. Procedura c. e. odznaczała się zdumiewającą rozwlekłością i pedanckim formalizmem; nic więc dziwnego, że gravamina przeciwko katolikom całe 4 t. in f. zapełniają. Znaczną część owych gravamina stanowią np. sprawy o to, że katolicy we wspólnych kościołach, w czasie swego nabożeństwa, usuwają na bok protestancki stół komunijny, że stawiają krucyfiks na ambonie lub ołtarzu, że dzwonią na nabożeństwo, że biskupowi towarzyszy duchowieństwo, kiedy ten udaje się do kościoła, i t. p. Z rozwiązaniem rzeszy, 1806, upadło także corpus evangelicorum.  (Permaneder). J. N.