Encyklopedja Kościelna/Caramuel Jan
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Caramuel Jan, ur. w Madrycie 23 Maja 1606 r., z szlacheckiej rodziny luksemburgskiej. Po odebraniu starannego wykształcenia wstąpił do cystersów, uczył się teologji w Salamance, był profesorem w Alcali, przebywał czas jakiś w Niderlandach, gdzie brał udział w polemice przeciwko Janseujuszowi, został opatem Dissemburgskim w Palatynacie, gdzie odznaczył się gorliwością w nawracaniu heretyków, dla czego i arcybiskup moguncki wybrał go na swego sufragana z tytułem biskupa Missy. W skutek zamieszek zmuszony opuścić Palatynat, został przez króla hiszp. wysłany na dwór cesarza Ferdynanda III, który dał mu dwa opactwa: w Wiedniu i w Pradze, a kardynał Harach, arcybiskup pragski, zrobił go swoim oficjałem. Gdy Szwedzi oblegli Pragę r. 1648, C. korzystając ze swoich znajomości matematycznych, już wprzód w wojnach niderlandzkich odznaczywszy się jako inżynier, uzbroił mały oddział, złożony z duchownych, i wziął czynny udział w obronie miasta. Za zasługi wtenczas oddane, cesarz nagrodził go naszyjnikiem złotym. Po pokoju westfalskim wrócił do prac apostolskich, i arcybiskup Harach podawał na 2,500 liczbę osób przez niego nawróconych. Z biskupstwa Königsgratz, jakie za swoją gorliwość otrzymał, Aleksander VII, Papież, przeniósł go 1657 r. na biskupstwo Campagna w król. Neapolitańskiém; ale ponieważ trudno mu tam szło drukowanie jego dzieł, jakkolwiek swoim kosztem utrzymywał drukarnię w Sant’Angelo, przeto 1673 r. zrzekł się tego biskupstwa, a od króla hiszpańskiego otrzymał biskupstwo Vigevano w Medjolańskiém, gdzie um. 8 Wrz. 1682. Pacquot (Mémoires pour servir à l’histoire littéraire des Pays-Bas) wylicza dzieł Caramuela 262, nie wliczając w to manuskryptów. Pisał on o wszystkiém: o gramatyce, fizyce, poezji, matematyce, astronomji, muzyce, polityce, prawie kanoniczném, filozofji i o sztuce wojennej. W mieszaninie tej różnorodnej znajdują się rzeczy szacowne. Uczony ten człowiek byłby pożytecznym pisarzem, gdyby hamował nieco zbytnią swoję płodność i gdyby ograniczył się do przedmiotów, odpowiednich wrodzonym swoim zdolnościom. W teologii jest moralistą, przechylającym się zbyt do laksyzmu, a jako dogmatyk, najwyższe kwestje wiary próbuje rozwiązać za pomocą reguł matematycznych. Tytuły dzieł jego są po większej części oryginalne: Primus calamus, ars grammatica; Scundus calamus, rhytmica; Calamus tertius, metametrica; Cabalae grammaticae specimen; Grammatica audax; Herculis logici labores; Pandaxium physicothicum; Solis et artis adulteria; Caramuelis Deus etc. Antonio, w swojej Biblioth. hispana, daje katalog 27 tomów in f., 10 in 4 i t. d. dzieł Caramuela. Grz. Mayans (uczony hiszpański † 1761 r.) o jego autorstwie mówi: Auctor in omnibus operibus suis, quae quam plurima sunt, sui similis est, magis ingeniosus quam judiciosus; magis mirabilis, quam utilis. Cf. Biogr. universelle. N.
