Encyklopedja Kościelna/Campanus Jan Antoni
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Campanus (Campani) Jan Antoni, znakomity pisarz XV wieku. Był synem ubogich wieśniaków, urodził się podczas pracy matki na polu, pod drzewem wawrzynowém, 1427, w Kampanji, ztąd Campanus. Ojciec kazał mu owce pasać; proboszcz jednak, spostrzegłszy niepospolite zdolności w chłopcu, wziął go do siebie, wyuczył łaciny, a dla dalszych studjów posłał do Neapolu. Tam słuchał uczonego Wawrzyńca Valla (ob.), później w Perugii studjował prawo, grecki język i literaturę, i tak się odznaczył, iż mu miasto dało prawo obywatelstwa i katedrę wymowy. Uczył tam przez czas niejaki, wielkie zyskując oklaski, we czci u całego miasta, prawie za nadziemską istotę uważany. Papież Pius II, poznawszy go, mianował biskupem Kotrony (v. Crotona) w Kalabrji, później Teramo w Abruzzach. Paweł II r. 1471 posłał go jako legata na sejm do Ratysbony, ażeby książąt niemieckich do wojny przeciw Turkom wezwał. Sykstus IV w krótkim czasie zlecił mu namiestnictwo Todi, Foligno i Citta di Castello. Gdy Papież ów obiegł to ostatnie miasto, chcąc je ukarać za uporczywe nieposłuszeństwo, napisał do niego C., jako do swego niegdyś ucznia w Perugii, list za zbuntowanymi, w którym zapomniał się do tego stopnia, iż się wyraził o zachowaniu się żołnierzy: „jeżeli W. Ś. nie zaprowadzi innego porządku, będzie to okrucieństwem godném Turków nie zaś zachowaniem się chrześcjańskiém, kapłańskiém, podobném do wzoru zostawionego przez Zbawiciela.“ Wpadł przez to w podejrzenie współuczestnictwa w buncie, stracił namiestnictwo i z państwa kościelnego wygnany został. Przebywał wtedy jakiś czas w Neapolu, potém osiadł w swojém biskupstwie w Teramo; um. w Sienie 16 Lipca 1477. C. był przyjacielem Bessarjona. Niektórzy pisarze podali w podejrzenie jego obyczaje. Politianus w epitafium dla niego napisaném, mówi jego ustami: Placuit mihi uterque Cupido. Niezwykle brzydki, niezwykłych też był zdolności. Do którejkolwiek nauki się przyłożył, natychmiast w niej celował, tak, iż Sulmontyn, bystry myśliciel, często mawiał, iż natura jednego tylko Campanusa wydała, cujus ingenium et capere omnes disciplinas posset et in singulis mortalibus reliquis praecellere. C. napisał wiele dzieł rozmaitej treści, rozprawy filozoficzne, filologiczne i polityczne, wiersze, listy, dzieła bjograficzne i historyczne, wreszcie zajmował się poprawnemi wydaniami klasyków. W utworach jego chwalą dar spostrzegawczy, dowcip, wymowę i niezwykłą ozdobność stylu. Jego Histor. Brachii Perus. VI libri znajduje się u Murator. Rer. ital. t. XIX; jego Vita Pii II wydrukowane jest na czele dzieł Eneasza Sylwjusza; doskonała rzecz De regendo magistratu, wraz z Oratio cinericia, pomieszczona w Biblioth. max. PP. Lugd. t. XXVI p. 799. Całkowite dzieła Campanusa, wraz z obszernym jego życiorysem, wydał Mich. Fernus z Medjolanu, w Wenecji 1484 r. w 1 t. in f., następnie w Rzymie 1495. Dzieła te, oprócz wymienionych, są: 1) De ingratitud. fugiend. 3 libri. 2) De dignit. matrim. 3) Descriptio Thrasimen. 4) De fratris obitu consol. 5) De Spirit. S. 6) Oratio Ratispon. 7) Różne mowy pogrzebowe. 8) Epistolar. libri IX. 9) Epigramm. libri VIII. Oprócz Fernusa, obszerniejszy życiorys Kampana napisał Jan Burch. Mencken, w wydanych przez siebie J. A. Campani Epistolar. 'll. 9. Lipsiae 1707. Cf. Cave, Hist. lit. t. 3 p. 183. (Max). W. B.
